1- KRİTİK KONU ENFLASYON
İngiltere’nin AB’den ayrılması (Brexit) ve pandemi kaynaklı olumsuzluklara Ukrayna savaşı eklenince İngiltere’de enflasyon yüzde 10 ile 40 yılın zirvesine, vatandaşın aylık enerji gideri de önceki yılın 3 katına tırmandı. Truss, fiyat artışları ve resesyonla mücadele için vergi indirimleri vaat ediyor. Truss’ın ilk iş, enerji faturalarında sabit fiyat ilan etmesi bekleniyor. 67 milyonluk ülkede ayrıca demiryolu, liman, temizlik ve posta işçileri ücret artış talebiyle grevde. Hemşireler ve öğretmenlerin de benzer talepleri var. Daha az vergi toplayarak büyümeyi hızlandırmak isteyen Truss’ın bu talepleri nasıl karşılayacağı da izleniyor.
2- BREXIT’TEN KALANLAR
Eylül 2021’den beri Dışişleri Bakanı olan Liz Truss, Avrupa Birliği ile ilgili süreçlere hâkim. 2016’da Brexit karşıtı kampanyaya destek verse de referandumun ardından taraf değiştiren Truss, başta balıkçılık ve Kuzey İrlanda ile ticaret olmak üzere bir dizi konuda Brüksel’i ikna etmeye çalışacak. Bakanlığı döneminde “egemenlik haklarından” tavizsiz bir duruş sergileyen Truss’ın 27 ülkeli Birlik ile ticaret savaşına girmesinden endişe ediliyor.
3- FRANSA İLE İLİŞKİLER
Paris ve Londra ilişkileri, birden fazla sorun başlığıyla ayrıca ele alınmayı hak ediyor. Truss, galibiyeti açıklanmadan hemen önce Fransa lideri Emmanuel Macron için “Dost mu düşman mı henüz karar vermedim” diyerek beyaz sayfa umutlarını zayıflattı. Bu sözlere Macron’un yanıtı “Bazen liderlerine rağmen” İngiltere’yi dost gördükleri şeklinde oldu. İki ülke TIR şoförlerinin tabi olacağı kurallar ve balıkçılık gibi Brexit kaynaklı sorunların yanı sıra sayıları bu yılın ilk sekiz ayında 27 bini bulan Manş Denizi’nden kaçak göçmen geçişi gibi konularda karşı karşıya geliyor.
4- UKRAYNA’YA DESTEĞE DEVAM
İngiltere’nin Ukrayna’ya verdiği desteği ikiye katlama sözü veren Truss, nisan ayında yaptığı bir konuşmada “Rusya’yı Ukrayna’nın tamamından çıkarmak için çalışacaklarını” söylemişti. Truss, başbakanlık konutundaki ilk akşamında Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’yi arayarak, işgalin başından beri 3 kez Kiev’e seyahat eden Johnson’ın kararlı tutumunu sürdüreceği sinyalini verdi.
5- GENEL SEÇİMLER
Erken seçim olmazsa sandıklar Ocak 2025’te kurulacak. Anketlere göre Truss’ın Johnson’dan daha iyi bir iş çıkaracağını düşünenlerin oranı sadece yüzde 14. Johnson, selefi Theresa May’in yapamadığını başararak Brexit anlaşmasını parlamentodan geçirmişti. Pandemi yasaklarına rağmen düzenlediği eğlenceler iktidarına mâl olan süreci başlatsa da başarılı aşı kampanyası Johnson hanesine artı yazdı. Şimdi Truss, enflasyonla mücadelede yetersiz kalırsa Muhafazakârlar, seçimlere bir başka isimle gitmeyi değerlendirebilir.
İLKLERİN KABİNESİ
Liz Truss, kabinesini vakit kaybetmeden şekillendirdi. Kwasi Kwarteng ilk siyah maliye bakanı, James Cleverly ilk siyah dışişleri bakanı oldu. Hindistan kökenli Suella Braverman ise içişleri bakanı olarak atandı. Ukrayna savaşı devam ederken Savunma Bakanı Ben Wallace koltuğunu korudu.
İLK KEZ LONDRA’DA DEĞİL
96 yaşındaki Kraliçe, rahatsızlığı seyahat etmesine imkân vermeyince ilk kez yeni başbakanı Londra’daki Buckingham Sarayı’nda değil, tatil için bulunduğu İskoçya’daki Balmoral Malikâne’sinde görevlendirdi. Liz Truss, 2’nci Elizabeth’in atadığı 15’inci başbakan oldu.
PARTİLİLERE KEDİ KÖPEK UYARISI
“Siyasete geri döneceği” yorumları yapılan Boris Johnson (58) veda konuşmasında halefine tam destek sözü verdi. Kendisini, iktidarından vazgeçerek bir çiftliğe yerleşen Roma hükümdarı Cincinnatus ile kıyaslayan Johnson, partisinden ayrılıkları bir kenara bırakarak seçimlere odaklanılmasını istedi. Köpeği Dilyn ve başbakanlık kedisi Larry’nin bile iyi geçindiğini söyleyerek, “Muhafazakâr Parti de aynısını yapabilir” dedi.