Eski IMF Baş Ekonomisti Rogoff’un 2 Ocak 2025 tarihli ‘Trump FED’i Kovacak mı’ yazısında şu tabirler yer alıyor:
“Donald Trump’ın Federal Rezerv Başkanı Jerome Powell’ı görevden almayacağına dair garantilerine karşın, Fed’in karar alma süreçlerinde daha fazla nüfuz kazanmayı hedeflediği konusunda çok az kuşku var. Bu çeşit bir müdahale uzun vadeli faiz oranlarını yükselterek Amerikan iktisadına ziyan verebilir.
ABD müstakbel Başkanı Donald Trump’ın duyurduğu çabucak hemen her kabine yahut işçi ataması medyada öngörülebilir bir öfke dalgasıyla karşılandı. Bu histerinin bir kısmı kökleşmiş partizan önyargılara bağlanabilir, bir kısmı yasal telaşları yansıtıyor ve bir kısmı da büsbütün saçmalık…
Ancak ABD iktisadı kelam konusu olduğunda, Trump’ın kimi atamayı planladığından fazla kimi misyondan almaya çalışabileceği üzerinde duruluyor. Trump, Mayıs 2026’da vazife müddeti dolacak olan Federal Rezerv Başkanı (FED) Jerome Powell’ı misyondan almayacağını söylese de, Trump’ın Powell’a “Kovuldun” demek isteyeceği konusunda pek kuşku yok.
TRUMP’TAN DAHA SÜRATLİSİ ÇIKMADI
Trump’ın Powell’a karşı düşmanlığı, Powell’ın eksiksiz bir iş çıkardığı düşünüldüğünde şaşırtan. Görsel olarak bir SpaceX güçlendirici inişinden daha az heyecan verici olsa da, FED’in agresif faiz oranı artışları ortasında yumuşak bir ekonomik iniş gerçekleştirmedeki başarısı daha az mükemmel değil. Böylesine hassas bir istikrar aksiyonu daha evvel sırf bir defa, 1990’larda, para “usta”sı Alan Greenspan FED’e başkanlık ettiğinde gerçekleştirilmişti. Faiz oranlarındaki keskin artışların ekseriyetle durgunlukları tetiklediği düşünüldüğünde, ekonomistler ekseriyetle ortaya çıkan gerilemenin hafif yahut en azından kısa olması durumunda bunu bir muvaffakiyet olarak görüyor.
Hiçbir ABD başkanı, ‘The Apprentice’in eski yıldızı Trump’tan daha süratli bir biçimde atadığı isimleri kovmamış olsa da, misyondan ayrılan Lider Joe Biden, kabinesindeki üyeleri misyondan almaktan kaçınarak tam karşıtı istikamette çok ileri gitti. En kıymetlisi, Biden, idarenin düzgün düşünülmemiş “açık sınırlar” siyasetini denetlemedeki rolüne rağmen İç Güvenlik Bakanı Alejandro Mayorkas’ın yanında durdu. Ve Trump’ın lehine, Powell’ın yerini alacak önde gelen aday olan Kevin Warsh, Powell’dan bile daha atik olan, çok saygın bir eski FED valisi.
BEKLENTİ İSTİKRARSIZLIĞI OLASI
Ancak Powell’ı kovup kovmamasından bağımsız olarak, Trump’ın Fed’in karar alma sistemi üzerinde daha fazla tesir kazanma eforu enflasyon beklentilerini istikrarsızlaştırma ve uzun vadeli faiz oranlarını yükseltme riski taşıyor. Bu süreç muhtemelen “Trump dengesizliği sendromu”ndan muzdarip kimi eleştirmenlerin beklediğinden daha kademeli olarak ilerleyecek olsa da sonuçları vahim olabilir.
Uzun vadede, Trump’ın FED’in bağımsızlığını baltalama teşebbüsü, ekonomik ve finansal krizlere cevap verme yeteneğini önemli biçimde engelleyebilir. Enflasyon beklentileri sağlam bir formda sabitlenmezse, siyaset yapıcılar denetimden çıkan fiyat artışını tetiklemeden ekonomiyi canlandırmakta zorlanacaktır. FED’e karşı bu türlü bir başkanlık “zaferi” başka kıymetli kurumlara olan itimadı de azaltacaktır.
ATAMAYI LİDER YAPIYOR FAKAT…
Neyse ki, Powell’ı kovmak o kadar kolay değil. FED başkanları ABD başkanı tarafından atanırken, görev müddetleri yasa ile belirleniyor, bu da liderin onları misyondan alma yetkisi olmadığı manasına geliyor. Trump, Powell’dan istifa etmesini isteyebilir, fakat Powell istifa etmeyeceğini zati açıkça belirtti.
Bununla birlikte, FED’in bağımsızlığı ABD Anayasası’nda yer almıyor. Senato ve Temsilciler Meclisi’nden kâfi dayanak alırsa, Trump Powell’ı vazifeden almak için maddeyi değiştirebilir. Fakat şimdilik, FED, bağımsızlığını geçersiz kılmaya yönelik rastgele bir önemli teşebbüsün finans piyasalarını altüst edeceği katılığıyla korunuyor.
Powell’ı vazifeden almak bir seçenek değilse, Trump Powell’ın otoritesini zayıflatmak ve Fed’e baskı yapmak için “gölge” bir Açık Piyasa Komitesi atayabilir. Trump, Kasım ayında seçildiğinden beri başkanlıkta da misal bir şey yaptı; dünya ona Biden’dan çok daha fazla ilgi gösteriyor.
‘GÖLGE’ FED POLİTİKALARI
Elbette, bu stratejinin FED üzerinde manalı bir tesiri olması pek muhtemel değil. Powell, kongre duruşmaları yahut basın toplantıları sırasında Trump’ın gölge FED’inin siyasetleri hakkında sivri sorularla karşılaşabilir, lakin bu türlü bir küme öteki dış eleştirmenlerden daha fazla tartı taşımaz. Ekonomik eğilimleri kestirim etmede FED’i daima olarak geride bırakmadığı sürece -ki bu hayli düşük bir ihtimal- Trump’ın gölge merkez bankası basitçe göz gerisi edilecektir.
Yine de Trump’ın yaklaşımının oluşturduğu riskler hafife alınmamalıdır. Merkez bankası bağımsızlığı, 1970’lerin arz yanlısı ihtilalinden bu yana tartışmasız en kıymetli makroekonomik siyaset yeniliği. Enflasyon hedeflemesi ve “Taylor kuralı” çağdaş para siyasetini şekillendirmede değerli bir rol oynamış olsa da, merkez bankalarının güvenilirliğine ve özerkliğine güveniliyor. Tarihî olarak, fiyat istikrarını müdafaaya odaklanan teknokratlar tarafından yönetilen merkez bankaları, siyasi müdahaleden mustarip olanlardan daima olarak daha güzel performans göstermiştir.
ABD İKTİSADI ZAYIFLAR
Riskleri anlamak için, Trump’ın Powell’ı kovmayı başardığını ve Demokratların Temsilciler Meclisi’ni muhtemelen geri almalarından evvelki birinci iki yılında, bilhassa ekonomik büyümeyi artırmak için FED’e faiz oranlarını düşük tutması için baskı yaptığını varsayalım. FED’in direkt denetim etmediği konut ve otomobil kredileri üzere uzun vadeli faiz oranları (neredeyse kesinlikle) evvel kademeli olarak, sonra da dramatik bir formda artacaktır. Çok geçmeden FED, rotasını bilakis çevirmek zorunda kalacak, güvenilirliğini aşındıracak ve ABD iktisadını zayıflatacaktır.
İyi haber şu ki, tüm kaprislerine karşın Trump nihayetinde bir ideolog değil, bir pragmatist. FED’in bağımsızlığını baltalamanın uzun vadeli sonuçları, kendi çıkarına da dahil olmak üzere hiç kimsenin çıkarına olmayacaktır”
Çeviri