Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Mutfakların vazgeçilmez bir modülü olan buzdolabı birçok vakit gerçek bir hayat kurtarıcıdır. Tüm besinleri uzun mühlet saklayabilmemizi destekleyen buzdolabına gereken itinanın verilmesi halinde uzun yıllar kullanmak mümkün. Meyve ve sebzelerden pişmiş yemeklere kadar her şeyi buzdolabında saklayabileceğimize dair genel bir kanı olsa da uzmanlar buzdolabında saklanabilecek eserlerle ilgili kullanıcıları uyarıyor. Buzdolabında saklanır sandığımız besinler aslında soğuk hava yoluyla etrafa zehir saçıyor olabilir. Hindistan’da yaşayan klinik beslenme uzmanı ve influencer Jhanvi Sanghvi’nin buzdolabında saklanmaması gereken 3 besini paylaşmasının akabinde viral olan görüntünün ayrıntılarını uzmanına sorduk.
Hindistan’da yaşayan klinik beslenme uzmanı ve toplumsal medya fenomeni Jhanvi Sanghvi’ye nazaran buzdolabında asla saklanmaması gereken üç besin var. Bu gereçlerden birincisi soğan. Soğanın buzdolabında saklanmasının küf oluşumuna yol açabileceğini söyleyen Sanghvi, üzerindeki çok nemin mantar sporlarının üremesi için eksiksiz bir ortam sağladığını ve tüketildiğinde kusma, mide krampları ve ishale neden olabileceğini açıkladı.
‘BÖYLE SAKLANIRSA FİLİZLENİP LASTİK ÜZERE OLABİLİR’
İkinci eser ise sarımsak. Sanghvi sarımsağı buzdolabında saklamanın soğandaki üzere bir duruma neden olduğunu iletti. Jhanvi Sanghvi, “Sarımsak buzdolabında saklandığında filizlenip lastik üzere olabilir, bu da lezzetini ve tesirini yitirmesine neden olabilir” dedi. Son olarak patateslerin de buzdolabında saklandığında ziyanlı olabilecek bir öbür yiyecek olduğunu söyleyen Shanghvi, buzdolabı soğukluğu patatesteki nişastaların şekere dönüşmesine neden olacağını ve bu durumun da patatesin tadının bozulmasına neden olacağının altını çizdi.
Soğan, sarımsak ve patatesin buzdolabında neden saklanmaması gerektiğini ve buzdolabına konulmaması gereken öbür besinleri Gıda Yüksek Mühendisi Merve Atınç Saral anlattı. İşte tüm bildiklerimizi gözden geçirtecek ayrıntılar.
Jhanvi Sanghvi üzere Gıda Yüksek Mühendisi Merve Atınç Saral da patates, sarımsak ve soğanın mutlaka buzdolabında saklanmaması gerektiğini belirterek şöyle konuştu:
“Soğan nemi düşük, karanlık ve serin ortamda saklanmalı. Buzdolabında soğuk ve nemli ortamda kalan soğan süratle bozulur ve küflenir. Bu sıhhatimiz için çok tehlikeli. Filizlenme soğandaki çürümenin birinci belirtisidir ve filizlenen soğan (eğer çürüme ve yumuşama yoksa) çabucak tüketilmeli. Yapılan kimi çalışmalar filizlenmiş soğanın daha yüksek antioksidan düzeyine sahip olduğunu söyler. Yani şayet çürüme ve yumuşama yoksa filizlenmiş soğan tüketilebilir. Fakat soğanınızı buzdolabında saklarsanız filizlenmenin akabinde süratle bozulup küflenecektir. Bu haliyle tüketilen soğan mide kramplarına, ishale ve besin zehirlenmesine sebep olur.”
Soğandan sonra patates konusunu da aydınlatan Saral, patatesin de birebir biçimde buzdolabında asla saklanmaması gerektiğinin altını çizerek şu halde açıklamasına devam etti: “Soğukta saklanan patatesin öncelikle renginde ve yapısında meseleler ortaya çıkar. Ayrıyeten dolapta bulunan başka zerzevat ve meyvelerin olgunlaşması sırasında açığa çıkan etilen gazı patateslerin süratle yumuşamasına ve filizlenmesine sebep olur. Filizlenmiş patates zehirli solanin hususu içerir. En değerlisi de soğukta bekleyen patateste şeker indirgen hale gelir ve bu durumda pişirildiğinde daha da yüksek düzeyde kanserojen akrilamid unsuru oluşur.” Sarımsağı da buzdolabında koruma etmenin tadında acılaşma meydana getireceğinin altını çizen Saral, “Bu nedenle sarımsağın oda sıcaklığında, karanlık, hava sirkülasyonu olan kaplarda saklanması önerilir” bilgisini paylaştı.
‘PİLAV VE MAKARNA BOZULMAK DİYE DÜŞÜNÜYORLAR’
Soğan, sarımsak ve patates konusunu netleştirdikten sonra bir de buzdolabında pişmiş yemek saklamanın inceliklerine değinmekte yarar var. Yemek pişirdikten sonra, pişen yemeği tezgahta soğutup bir sonraki gün tüketmek üzere dolaba kaldırırız. Bu alışkanlığı tüm pişmiş yemekler için yerine getirmek gerçek mu? Tüm yemekler piştikten ve soğuduktan sonra dolaba kaldırılmalı mı? Saral birçok kişiyi fikir ayrılığına düşüren ve yanlıi yapılırsa yemeği zehre döndüren bu uygulamayı şu cümlelerle netliğe kavuşturdu:
“Tüm yemekler piştikten sonra 2 saat içerisinde soğutulup buzdolabına kaldırılmalı ve 2 gün içerisinde tüketilmeli. Etrafımda de fark ettiğim yaygın yapılan en büyük yanılgı makarna ve pilav üzere yiyeceklerin ‘Nasılsa bozulmaz’ denilerek oda sıcaklığında bırakılması. Bu yiyecekler ‘basillus cereus bakterisi’ içerebilir. Şayet oda sıcaklığında bırakırsanız bu bakterilerin sporları faal hale gelip toksin üretmeye başlar. Makarna, pilav besin zehirlenmesine sebep olmaz sanılıyor lakin çok önemli boyutta zehirlenmeler bildirilmiştir.”
Buzdolabında besin saklarken yaptığımız en yaygın yanılgılardan bir oburu de tüm zerzevat ve meyveleri dolapta koruma etmek. Halbuki uzmanlar tüm meyve ve zerzevatları dolapta saklamanın hakikat olmadığına vurgu yapıyor.
Saral’a nazaran besin israfını önlemek ismine bu dönüşümleri bilmek ve buna nazaran besinleri saklamak gerekir. Örneğin sert çekirdekli meyveler ve avokado olgunlaşana kadar oda sıcaklığında, olgunlaştıktan sonra buzdolabında saklanmalı. Yoksa süratle bozulurlar. “Doğası gereği yüksek ölçüde etilen gazı üreten elma, muz, kayısı üzere meyveler buzdolabında saklanmamalı” diyen Merve Atınç Saral, “Ayrıca bu meyveleri patates, lahana üzere sebzelerden uzakta saklamak gerekir. Domates de buzdolabında bekletildiğinde lezzetini kaybeden besinlerden bir adedidir. Yapılan çalışmalar soğukta bekletilen domateslerde lezzete katkı sağlayan kokulu uçucu aromatik bileşenlerin üretimi yüzde 65 azaldığını söylüyor” diyerek akıllardaki soru işaretlerini giderdi.
‘YUMURTA YIKANMAZ, SEBZE-MEYVE POŞETLE DOLABA KOYULMAZ’
Toplumsal kurallara nazaran onlarca yıldır müddet gelen mutfak alışkanlıklarının başında buzdolabını gerçek kullanabilmek yer alıyor. Ancak biz birden fazla vakit bilgiyi sorgulamak yerine büyüklerimizin uygulamalarını devam ettirmeyi tercih ediyoruz. Toplum olarak yiyecekleri buzdolabında depolama konusunda yaptığımız en yaygın yanlışlara değinen Besin Yüksek Mühendisi Merve Atınç Saral kelamlarını şu tavsiyeleri de vererek noktaladı:
“Aslında besin koruma konusunda yapılan çok kusur var. Birincisi pazardan aldığımız zerzevat ve meyveleri pazar poşetleriyle dolaba kaldırmak. Bu hem hijyen açısından uygun değil hem de besinlerin süratle bozulmasına sebep olur. Besinleri uygun kaplara alıp birbirinden başka koruma etmek ve buzdolabında uygun yerlere koymak değerli. Pişmiş ve çiğ yiyecekleri bir ortada, tıpkı rafta, yanyana koruma etmek de yapılan yanılgılardan biri. Çapraz bulaşma ile besin zehirlenmelerine sebep olabilir. Bilhassa et çözdürme sürecinde besinin akmamasına itina göstermeli ve başka besinlere bulaşı engellenmeli. Sık rastladığım yanılgılardan bir oburu ise yumurtaları yıkayarak saklamak. Bu da ‘salmonella’ açısından risklidir. Yumurtaları yıkamadan saklamalıyız. Son olarak süratli bozulan yiyecekleri buzdolabı kapağında saklamak uygun değil. Burada sıcaklık dalgalanmaları daha fazladır. Bu nedenle buzdolabının kapağında çabuk bozulabilecek besinler saklanmamalı.”