Türk lirasının döviz kuru karşısında kıymet kaybının önüne geçmek için uygulamaya koyulan Kur Muhafazalı Mevduat’ın (KKM) maliyeti süratle artıyor. 2022’nin birinci yarısında KKM’nin bütçeye maliyeti 37,2 milyar lira oldu. Tıpkı devirde ziraî dayanak ödemesi ise 21,4 milyar lirada kaldı. Yılın birinci yarısında KKM’nin maliyeti çiftçiye verilen mazot dayanağının tam 12 katı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 20 Aralık 2021 tarihinde KKM uygulamasını açıkladığında Dolar kuru Merkez Bankasına nazaran 17.5 TL idi. Bu açıklamanın akabinde Dolar kuru 23 Aralık 2021’de 11,47 liraya kadar düşmüştü. Lakin Türk lirasının döviz karşısındaki kıymet kaybı sürüyor. 1 dolar 25 Temmuz 2022 itibariyle 17.83 liradan süreç görüyor. Yükselen dolar kuru KKM’nin maliyetinin artacağına işaret ediyor. Hazine ve Maliye Bakanlığının bilgilerine nazaran 2022’nin birinci yarısında “Mevduat ve Katılma Hesaplarının Kur Artışlarına Karşı Korunmasına Ait Giderler” kapsamında 37 milyar 235 milyon TL ödendi.
ÇİFTÇİYE NE KADAR MAZOT VE GÜBRE TAKVİYESİ VERİLDİ?
Peki, birebir periyotta ziraî takviyeler ne kadar oldu? Çiftçiye ne kadar mazot ve gübre dayanağı verildi? Ziraî dayanakları yeniden Hazine ve Maliye Bakanlığının sitesinden görmek mümkün. Euronews’te yer alan habere nazaran yılın birinci 6 ayında dayanak toplamı 21 milyar 409 milyon lira oldu.
Bu takviyelerin dağılımı şöyle gerçekleşti: Alan bazlı ziraî takviyeler 10,1 milyar lira, hayvancılık dayanakları 4,7 milyar dolar, fark ödemesi niteliğindeki ziraî takviyeler 4,7 milyar lira, tarım sigortası dayanakları 918 milyon lira, kırsal kalkınma hedefli ziraî takviyeler 211 milyon lira, telafi edici tedbirler 212 milyon lira ve öteki ziraî dayanaklar 750 milyon lira.
KKM’NİN MALİYETİ 6 AYDA MAZOT TAKVİYESİNİN 12 KATI
Desteklerin detayları daha net bir fotoğraf ortaya koyuyor. Yılın birinci yarısında mazot dayanağı olarak çiftçiye 3 milyar 131 milyon lira ödendi. Gübre dayanağı ise 1 milyar 859 milyon lira oldu.
2022’nin birinci yarısında hayvancılıkla uğraşanlara 1 milyar 183 milyon lira buzağı dayanağı sağlandı. Çiğ süt takviyesi 994 milyon lirada kaldı. Islah gayeli küçükbaş hayvan yetiştirici birlikleri dayanağı 1 milyar 70 milyon lira olarak gerçekleşti. Büyükbaş hayvan besi takviyesi 112 milyon lirada kaldı.
Fark ödemesi kapsamında 854 milyon lira buğday dayanağı verildi. Yağlı Ayçiçek takviyesi ise 613 milyon lira oldu.
HÜKÜMETİN 2022 YILI İÇİN ZİRAÎ DAYANAK PLANI 29 MİLYAR TL
Hükümetin 2022 yılı için ilan ettiği ziraî takviye 29 milyar TL idi. Lakin temmuz ayı başında kabul edilen ek bütçe ile Tarım ve Orman Bakanlığının bütçesi de arttı. Bunların başında “Hububat Üretimi Yapan Çiftçilere Ek Girdi Dayanağı ve TMO’ya Buğday ve Arpa Satışı Yapan Çiftçilere Ek Prim Desteği” geliyor. Bu kapsamda 7,2 milyar lira ek takviye yapılacak.
“Çiğ Süt ve Et Regülasyonu Desteği” için de bütçeye 2 milyar 87 milyon TL eklendi. “Tarım Sigortası ve Ziraî Sulama Elektrik Desteği” için de 4,1 milyar TL ek bütçe tahsis edildi. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumuna 372 milyon lira ek bütçe sağlandı. Bunlar da eklendiğinde böylelikle 2022 yılında ziraî dayanaklar 43 milyar lirayı aşacak.