Kısa Dalga müellifi Mehmet Çetingüleç yazısında seçim öncesi finans kesimini masaya yatırdı. Çetingüleç, Merkez Bankası kararlarını, borsa yatırımcısı sayısındaki artış ve seçim öncesi finans dünyasındaki hareketlilikle ilgili bahislere açıklık getirdi, Bank Of America süreçlerini ana husus edindi.
‘Borsa düşerken yatırımcı sayısı neden rekor kırıyor?’ başlıklı makalede şu görüşlere yer verildi:
Gündemde borsa ve döviz var.
Hisse senedi sahibi olanların sayısı yılbaşına nazaran 451 bin artarak 4 milyon 250 bine ulaştı. Bu tüm vakitlerin en yüksek sayısı.
Merkezi Kayıt Kuruluşu datalarına nazaran, yılbaşından bu yana her ay ortalama 150 bin yeni yatırımcı borsaya girdi.
Geçen yıl borsa İstanbul’a 1 milyon 600 bin iştirak olmuş ve yıl sonu itibariyle yatırımcı sayısı 3 milyon 790 bine yükselmişti. Son 3 ayda 10 şirketin halka açılması yatırımcı sayısının rekor kırmasına yol açtı. Halka açılan şirketlerde pay alımında sınırlama olduğundan bir kişi daha fazla pay satın alabilmek için yakınları ismine çok sayıda hesap açtırıyor. Bu da yatırımcı sayısının sert bir biçimde üst çıkmasını sağlıyor.
Düşen borsanın seçimden evvel yeni bir ralli yapabileceğini varsayarak pay alanları da hesaba katmak gerekir. Lakin bunun yalnızca bir varsayım olduğu akılda tutulmalı.
DÜŞÜŞ OLUR MU?
İktidar 4.2 milyon seçmenin oyunu almak için borsanın düşüşüne müsaade vermemeye çalışacaktır, lakin bu ralli olacağı manasına gelmez.
Geçen yıl borsayla tanışan yeni yatırımcıların büyük kısmı düşüşe yakalandı. Bir kısmı ayrıldı, lakin çoğunluk beklemede.
654 MİLYARLIK KAYIP
Yatırımcı sayısındaki artışa rağmen -31 Mart 2023 tarihi itibariyle- pay senetlerinin piyasa bedeli 5 trilyon 546 milyar liraya geriledi. Yılbaşında bu bedel 6 trilyon 200 milyar lira seviyesindeydi. Yılın birinci 3 ayındaki kayıp 654 milyar lira…
Hisse senedi piyasasına yeni şirketlerin iştiraki dikkate alındığında toplam pahanın 6.2 trilyon lirayı aşması gerekirdi. Görünen kayıp 654 milyar lira olmakla birlikte, yeni gelen şirketlerin kıymetleri de dikkate alındığında gerçek kaybın 1 trilyonun üzerinde olduğunu söylemek mümkün…
BİST-100 endeksi birinci 3 ayda toplamda yüzde 12.6 bedel kaybetti. Şubat ayında sarsıntı nedeniyle devlet dayanaklı alımların başlaması da borsayı yükseltmeye yetmedi. Geçen yılı 5509 puandan kapayan BİST 100 endeksi 31 Mart itibariyle 4813’e geriledi. Endeksin gerilemesinde dövize yönelişin ve beklentilerdeki zayıflamanın yanı sıra hem ay sonu hem de 3 aylık periyot sonu satışlarının da tesiri var.
BİST 100’de 4800 kritik bir takviye noktası. Bu noktanın aşağı kırılması halinde 4 bin 700’de bir takviye noktası bulunuyor. Üst hareketin başlaması halinde 4860’ta ve 4980’de direnç noktalarının aşıldığını görmek gerekiyor.
YABANCILAR NE YAPMAYA ÇALIŞIYOR
Bank Of America başta olmak üzere yabancı kurumların borsada günlük süreçlere yönelmesi, bir gün alıp birkaç gün sert satışlar yapması endeksin düşüşünde değerli bir etken. Borsada hisseleri yüzde 20’lerde olan yabancıların seçime kadar geçen müddette spekülatif sayılabilecek hareketleri düzgün izlenmeli. Bilhassa endeks üzerinde tartısı olan özel bölüm kağıtları üzerinden borsayı sallıyorlar.
Düşük fiyatla kağıt alabilmek için borsayı silkeledikleri tezi yanlışsız değil. Zira yabancılar 17 Mart’la biten haftada net 210 milyon dolar, 24 Mart’la biten haftada net 113 milyon dolarlık pay sattı.
DÖVİZ PİYASASINDA NE OLUYOR
Bank Of America’nın seçimden sonra Türkiye’de kurların yüzde 15 ile yüzde 25 ortasında artacağı tarafındaki görüş bildirmesi de borsadaki spekülasyonun uzantısı üzere algılanabilir. Dünyada dolar kıymet kaybetme sürecine girmiş durumda. Dolar endeksi düşüyor. FED’in faiz artırımlarını durdurması doları daha aşağı çekebilir.
Ancak Türkiye’nin durumu kendine has. Dış ticareti açığı artıyor. Yalnızca Şubat’taki açık 12 milyar doları geçti. Cari açığın büyümesi, dövize ulaşımdaki zorluk kurları yükseltiyor.
Pozitif tarafta ise turizm döneminin yaklaşması var. Ayrıyeten seçimlerden sonra belirsizlik ortadan kalkacak ve kim gelirse gelsin faizlerde yükseliş olacak. Faiz yükseldiğinde, dövize olan talep kırılabilir.
Bank Of America üzere kuruluşların değerlendirmeleri dövize olan talebi tetikliyor. Uzun müddet 18 lira bandında seyreden dolar 19’un üzerine çıktı. Dövize yöneliş borsayı olumsuz etkiliyor. Lakin dövizin bedel kazanması orta vadede payları ucuzlatacağı için borsaya yarayabilir.
Merkez Bankasının giderek azalan rezervleri ile direkt müdahale imkanı zayıflarken şapkadan yeni bir tavşan çıkarıldı, KKM faizinde üst hudut kaldırıldı.
Şimdiye kadar “faiz karşıtı” siyaset yürüten iktidar, artık “doları nasıl baskılayabilirim” arayışı içerisinde bulabildiği her araç üzerinden yüksek faizin önünü açıyor. Merkez Bankası’na karar aldırıp tabelaya düşük faiz yazmakla olmuyor.
İktidar daha evvel döviz bozdurup Türk lirasına geçiş yapanlar için Kur Muhafazalı Mevduat hesaplarında yüzde 3’lük faiz üst hududunu kaldırmıştı. Son kararla Türk lirasıyla açılan hesaplara uygulanacak faizin üst sonu da hür bırakıldı.
ŞİMDİ NELER OLACAK
Bankalar KKM hesaplarına müşteri çekebilmek için 8.5’luk siyaset faizinin üzerine istediği kadar faiz verebilecek. Daha evvel en fazla 3 puan eklemeyle yüzde 11.50 faiz uygulanıyordu. Bundan sonrası için beklenti faizin yüzde 18-20’lere kadar yükselmesi tarafında. Esasen TL mevduata uygulanan faiz yüzde 30’lar civarında.
Faizde üst sonun kaldırılmasıyla dövize yönelik talebin azaltılması hedefleniyor.
KKM hesapları son 3 ayda yaklaşık 300 milyar liralık artışla 1 trilyon 673 milyar liraya yükseldi.
Ancak…
KKM hesaplarında üst sonun kaldırılmış olması döviz kurunu aşağıya çekmeye yetmedi. Şimdilik yalnızca daha fazla tırmanışı engellemiş görünüyor.
Oysa KKM hesapları birinci defa devreye sokulduğunda dolar ve euro’da sert düşüşler yaşanmıştı. Bu haftadan itibaren bankaların KKM’ye uygulayacağı faiz yükselmeye başlarsa, kur üzerinde yine baskılama mümkün olabilir…