9 Eylül 1999’dan öncesi sigortalı olanların, prim gün sayısını ve yılını dolduranların emekli olabilmelerinin önünü açan yasa teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Şubat ayında yasalaşması beklenen düzenleme Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girecek.
Genel Kurul’a ne vakit gelecek?
AKP Küme Başkanvekili Mustafa Elitaş, kurulda görüşmeleri tamamlanan EYT düzenlemesi hakkında, “Teklifin, gelecek salı günü Genel Konseyde görüşmelerine başlayacağız. Muhtemelen tıpkı gün yasalaştırırız” dedi.
Kademeli prim günü şartı
EYT’de tek bir prim günü yerine kademeli prim günü geçerli olacak. Buna nazaran, işe giriş yılına nazaran farklı prim günü kaidesi olacak. Başlangıç prim günü 5 bin olacak, 5 bin 975’e kadar yükselecek.
Başvurular ne vakit yapılacak?
Başvurular, kanun Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra başlayacak. Şartları yerine getirenler, Müddet hududu olmaksızın, SGK ve e-Devlet’ten müracaat yapabilecek. EYT düzenlemesinden yararlanmak isteyenler emeklilik için müracaat dilekçesi verecek.
Maaşlar ne vakit ödenecek?
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, dün katıldığı canlı yayında gündeme ait açıklamalarda bulundu. Bir an evvel teklifi yasalaştırmak istediklerini söyleyen Erdoğan, “Emeklilikte yaşa takılanlar kapsamında emekliliğe hak kazanan vatandaşlarımıza, birinci aylıkları şubat ya da mart üzere bağlanabilir” açıklamasını yaptı.
Ne kadar maaş alacaklar?
Teklifte imzası bulunan AKP Manisa Milletvekili Uğur Aydemir, EYT’lilerin emekli olması halinde alacakları aylıkların ortalamasını açıkladı. Aydemir, Komite’de yaptığı konuşmada, “Ortalama aylık meblağı, SSK’dan emekli olacaklar için 7 bin 795 lira, BAĞ-KUR’dan emekli olacaklar için 5 bin 811 lira, Emekli Sandığı’ndan emekli olacaklar için 12 bin 389 lira. Bunların ortalaması 8 bin 733 lira” diye konuştu.
EYT’nin SGK’ya maliyeti ne?
Öte yandan TBMM Plan ve Bütçe Kurulu’nda görüşmeleri süren emeklilikte yaşa takılanlara ait Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ne yönelik tesir tahlili hazırlandı.
Analize nazaran, 8 Eylül 1999 ve bu tarihten evvel çalışmaya başlayanlar için yaşlılık aylığına hak kazanma şartlarından prim ödeme gün sayısı yahut sigortalılık mühleti kaidelerinin değiştirilmeksizin sadece yaş koşulunun kaldırılması durumunda çabucak emekli olabilecek 2,2 milyon kişi bulunuyor. Bu şahısların 1,7 milyonu 4/a (SSK), 89 bini 4/b (Bağ-Kur), 496 bini 4/c’li (Emekli Sandığı) kapsamında yer alıyor.
Emeklilik için yaşı bekleyen ve ilerleyen yıllarda bekleyecek 4/a’lı 3,5 milyon, 4/b’li 619 bin, 4/c’li ise 669 bin olmak üzere toplam 4,8 milyon kişi bulunuyor.
Hemen emekli olabilecek 2,2 milyon şahıstan özel kesimde çalışan 4/a ve 4/b statüsündeki sigortalıların tamamı, kamuda çalışan 4/a ve 4/c kapsamındaki sigortalıların ise yüzde 25’inin emekli olacağı ve yerlerine yeni işçi alınacağı öngörüldüğünde, düzenlemenin gelecek ay uygulamaya konulması halinde 2023 yılı emekli aylığı, bayram ikramiyesi ve 4/b prim kaybının SGK’ya maliyeti 144,7 milyar lira olarak hesaplanıyor.
Teklifin, 49,7 milyar liralık kamu işçisi bütçe tesiriyle birlikte Merkezi İdare Bütçesi’ne toplam maliyeti ise 194,4 milyar lira olarak öngörülüyor. Bu hesapta kıdem tazminatı, emekli ikramiyesi, misyon aylığı ve emekli aylığı farkıyla yeni işçi alımı da dikkate alınıyor.
EYT düzenlemesinden etkilenen 4/a kapsamındaki sigortalıların yüzde 87’si çalışma hayatında etkin olarak yer alıyor.
Sosyal Güvenlik Dayanak Primi (SGDP) teşviki ve yeni istihdam ile birlikte 4/a kapsamında prim kaybı öngörülmüyor. Fakat bu şahısların çalışmamaları durumda bu kapsamdaki sigortalılar için oluşabilecek azami SGK prim kaybının 45,5 milyar lira olacağı kestirim ediliyor.
Banka sandıkları da etkilenecek
Yaş kuralının kaldırılması durumunda çabucak emekli olabilecek 2,2 milyon kişinin ortalama yaşı 48,5 ve ortalama emekliliğe kalan müddeti ise 6,3 yıl olarak hesaplandı. Çabucak emekli olabilecek 1,7 milyon emekçinin yaklaşık yüzde 87’si (1,4 milyon) faal çalışma hayatında yer alıyor.
Banka sandıkları da birer toplumsal güvenlik kuruluşu olarak hizmet verdiği için bunların da kamu toplumsal güvenlik sistemine benzeri biçimde düzenlemeden etkilenmesi bekleniyor.
EYT’den yararlanacakların tamamının çalışmaya devam etmesi durumunda 10 aylık maliyet 6,3 milyar lirayken, yüzde 75’inin çalışmaya devam etmesi durumunda 4,7 milyar lira olarak hesaplanıyor.
Şartların sağlanması kaydıyla dayanak sonrası SGDP patron payı yüzde 19,5 olarak uygulanacak. Bu kapsama girecek bireylerin halihazırda yüzde 37,5 primle bildirildiği ve patronların tertipli prim ödemesi nedeniyle malullük, yaşlılık, mevt sigortası (MYÖ) 5 puanlık indirimden yararlandığı dikkate alındığında, bu bireylerin SGDP’li çalışmaya devam etmesi durumunda bu düzenleme kapsamındaki 5 puanlık indirimin Hazineye ek yük getirmeyeceği öngörülüyor.
İşverenler, bu takviyeden her bir sigortalı için yalnızca bir defa yararlanabileceği için vakit içerisinde yararlanacak kişi sayısının azalması bekleniyor.