Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Lideri Arzu Çerkezoğlu, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) çalışmalarıyla ilgili “İktidarı süratle EYT konusunda yapılan çalışmaları kamuoyu ile paylaşmaya, bu süreci şeffaf bir biçimde yürütmeye ve sendikalar ve EYT’lilerin örgütleri olan dernekleri ile bu sürece müzakere etmeye çağırıyorum. Yoksa, yapılacak bir düzenleme çok önemli sıkıntıları ve ıstırapları eksikleri de beraberinde getirecek” dedi. Çerkezoğlu, EYT düzenlemesi yapılırken taşerondan takıma geçen personellere zarurî emeklilik uygulamasının da kaldırılmasını istedi.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın EYT düzenlemesine ait çalışmaları sürüyor. Çalışmaların içeriğiyle ilgili bilgi verilmiyor. DİSK Genel Lideri İstek Çerkezoğlu, ANKA Haber Ajansı’na yaptığı açıklamada, iktidara şeffaf olması davetinde bulundu. Çerkezoğlu, şöyle konuştu:
“Temel toplumsal haklara sahip olmak herkes için temel bir yurttaşlık hakkıdır”
“Emeklilikte yaşa takılanlar sorunu yıllardır Türkiye’de çalışma hayatında milyonlarca insanın gündemi. Emekli olmak, yani bir müddet sonra çalıştıktan sonra emekli olmak ve emekli olduktan sonra son nefesimize kadar insanca yaşayabileceğimiz bir fiyat ve sıhhat hakkı başta olmak üzere temel toplumsal haklara sahip olmak herkes için temel bir yurttaşlık hakkıdır. Devletin de devleti yöneten siyasi iktidarın da bunu sağlamak temek bir vazifesidir. Ama, Türkiye’de emeklilik sistemi bir bütün olarak piyasaya açıldı ve hepimizin bildiği üzere 8 Eylül 1999’da çıkartılan 4447 sayılı maddeyle birlikte emeklilikte yaşa takılanlar mağduriyeti ortaya çıktı. Bu tarihten çıkarılan bu kanunla birlikte tabir yerindeyse oyunun kuralı sonradan değişti ve binlerce, yüz binlerce insan emeklilik hakkını yaş nedeni ile ulaşamadı ve emeklilikte yaşa takılanlar diye bir mağduriyet oluştu. Yıllardır bu mevzuda hem sendikalar olarak hem de EYT dernekleri, kendi örgütlenmeler aracılığıyla bir çaba yürütülüyor.
“Düzenleme yapılırken kesinlikle ve kesinlikle toplumsal taraflarla bu süreç konuşulmalıdır”
AKP iktidarı 2019 yılında direkt Cumhurbaşkanı, bu türlü bir düzenlemeyi asla yapmayacaklarını çok net bir biçimde tabir etmesine karşın verilen bu gayretler ortaya çıkan toplumsal dayanak, gündemin sonucunda ve seçime giden bir Türkiye’de üç yıl sonra iktidar bu bahiste bir düzenleme yapacağını söz etti. Bir çalışma yapıldığını Çalışma Bakanı direkt açıkladı kamuoyuna. Yıl sonu prestijiyle da bunun kamuoyu ile paylaşılacağı söylendi. Öncelikle bu kadar kıymetli bir düzenleme yani yüzbinlerce çalışanı direkt ilgilendiren bu kadar kıymetli bir düzenleme, bu kadar değerli bir sıkıntıya dair yapılan bir düzenlemenin yapılan bir çalışmanın kamuoyundan sürecin tarafları olan sendikalardan ve EYT’lilerin derneklerinden gizlenerek ya da bizlerle paylaşılmadan, müzakere edilmeden bu düzenlemenin yapılması başlı başına bir sorundur. Maalesef siyasi iktidar çalışma hayatı üzere müzakerenin temel olduğu, toplumsal diyaloğun temel olduğu bu alanda, mevcut yasal ve anayasal toplumsal diyalog düzeneklerini yıllardır çalıştırmıyor. Bütün yasal düzenlemeleri ‘ben yaptım, oldu’ mantığı ile hayata geçiriyor. 2017 yılının aralık ayında yeniden toplumsal sorun olan çalışma hayatının kanayan yarası olan taşeron personellere takım verilmesi ile ilgili yasal düzenleme yapılmıştı. O vakitte tekrar bu sürecin tarafları olan sendikalarla kamuoyu ile konuşulmadan, şeffaf bir biçimde yürütülmeden yasal bir düzenleme yapıldı ve çok önemli sıkıntılar yaşadık. Geçiş sürecinde sıkıntılar yaşadık, yüzbinlerce insan takım alamadı. Hala takım uğraşı veriyoruz. Yani, bu tıp hususlarda düzenleme yapılırken kesinlikle ve kesinlikle toplumsal taraflarla bu süreç konuşulmalıdır.
“2010 referandumunda Ekonomik Toplumsal Kurul anayasal kurum haline getirildi lakin 13 yıldır, bir sefer bile toplanmadı”
Taşeron sorununda yaşadığımız 696 sayılı KHK ile yapılan düzenlemelerden kaynaklı problemleri hala yaşamaya devam ediyoruz ve bunun düzeltilmesi için çaba veriyoruz. Artık de EYT konusunda hükümet hiçbir biçimde kamuoyu ile EYT’liler ile EYT dernekleri ile, sendikalar ile bu süreci paylaşmadan bir çalışma yürütüyor. Hala EYT konusunda yapılacak düzenlemenin içeriğine dair hiçbir bilgimiz yok, kamuoyu ile de paylaşılmış durumda değil. Meğer bizim çalışma hayatımızda bu çeşit bahislerin konuşulması gereken yasal ve anayasal heyetlerimiz var. Örneğin, Ekonomik Toplumsal Kurul var. 2010 referandumunda Ekonomik Toplumsal Kurul anayasal kurum haline getirildi lakin 13 yıldır, bir sefer bile toplanmadı. Yeniden Üçlü Müşavere Kurulu’muz var, maddeyle düzenlenmiş. Burada hükümet, personel ve patron tarafları var. Üçlü Müracaat Şurası en son Mart 2020’de toplandı yaklaşık üç yıldır o da toplanmıyor. Oysa EYT konusu kesinlikle toplumsal diyalog düzenekleri işletilerek tarafları ile birlikte müzakere edilerek, meseleleri en aza indirerek yapılması gerekir. Yani, bu sürecin kamuoyu ile paylaşılmadan ve sürecin tarafları ile müzakere edilmeden düzenlemeler yapılıyorsa başlı başına bir sorun. İktidarı süratle EYT konusunda yapılan çalışmaları kamuoyu ile paylaşmaya, bu süreci şeffaf bir biçimde yürütmeye ve sendikalar ve EYT’lilerin örgütleri olan dernekleri ile bu sürece müzakere etmeye çağırıyorum. Yoksa, yapılacak bir düzenleme çok önemli meseleleri ve zahmetleri eksikleri de beraberinde getirecek.
“Türkiye emekli maaşları son derece düşük”
Burada yaşanabilecek sıkıntılar neler? Birincisi, emeklilik herkes için bir haktır lakin hiç kimse mecburî olarak emekliliğe sevk edilemez. Yani resen emeklilik denilen kamuoyunda zarurî emeklilik olarak bilinen durum şu an bilhassa 2017 yılının sonunda 696 sayılı KHK ile kamuda taşeron şirketlerde çalışmakta olan ve takıma geçirilmiş olan çalışanların düzenlemesinde anayasaya ters bir biçimde zarurî emeklilik var. Yani, yaşı ve mühleti dolduğunda zarurî olarak taşerondan takıma geçen arkadaşlarımız emekli ediliyor. Halbuki zarurî emeklilik Anayasa’ya da terstir. Lakin bu düzenleme o periyotta OHAL devri olduğu için bir KHK ile yapıldığı için Anayasa Mahkemesi’ne götüremedik, hala yürürlükte. Bu zarurî emeklilik dayatmasını kesinlikle lakin kesinlikle kaldırılması lazım. Şayet EYT düzenlemesi çıkarsa 696 sayılı KHK ile taşerondan takıma geçmiş olan binlerce emekçi arkadaşımız mecburî olarak emekliliğe ayrılma durumunda kalacak. Bu da istemediği halde emekli olma manasına gelecek ve gelirlerinde çok büyük bir düşüş yaşanacak. Zira, Türkiye emekli maaşları son derece düşük. İkinci mevzuda bu.
“En düşük emekli aylığının da en azından taban fiyat seviyesine çıkartılması lazım”
EYT düzenlemesi ile birlikte 696 sayılı KHK ile getirilen mecburî emeklilik uygulamasına da son verilmelidir. Türkiye’de emekli maaşları da sistematik bir biçimde düşürüldü. AKP hükümeti devrinde 2008 yılında çıkarılan 5510 sayılı yasa ile bir arada emekli maaşları sistematik bir biçimde düşürüldü. Bu nasıl yapıldı? Aylık bağlama oranları düşürüldü, alt hududu kaldırıldı emekli aylıklarının ve ulusal gelir artışından aldığı hisse yüzde 100’den yüzde 30’a düşürüldü. Böylelikle emekli maaşları minimum fiyatın çok altına geriledi. Şu an Türkiye’de hazine yardımı ile en düşük emekli aylığı 3 bin 500 lira. Taşerondan takıma geçenlerin, mecburî olarak emekli olacak arkadaşlarımız ile EYT düzenlemesi ile birlikte şayet bu düzenleme kaldırılmazsa son derece düşük emekli aylığı alacaklar. Zira fiyatlar esasen düşük, 3 buçuk yıl toplu kontrat yapma hakları engellendi. 3 yıldır kontratlar yapılıyor, bu mukaveleler de maalesef istenilen seviyede değil. Hasebiyle taşerondan takıma geçen arkadaşlarımız mecburî olarak emekli edildiklerinde birçoğunun eline geçecek emeklilik aylığı 3 bin 500 lira civarında olacak. Bu da çok önemli bir gelir kaybı manasına gelecek. Yapılması gereken, emekli aylıklarının sistematik bir biçimde düşüren siyasetten vazgeçilmesi ve emekli aylıkların insanca yaşayacak bir seviyeye yükseltilmesidir. En düşük emekli aylığının da en azından taban fiyat seviyesine çıkartılması lazım.”