Ogün Akkaya
ANKARA – Maraş’ta meydana gelen iki büyük sarsıntının akabinde binlerce insan hayatını kaybetti, on binlerce kişi yaralandı. 10 kentte büyük yıkıma neden olan sarsıntının akabinde bir yandan arama kurtarma faaliyetleri öteki yandan depremzedelerin başta barınma olmak üzere temel gereksinimleriyle ilgili çalışmalar devam ediyor.
Engelli Çocuk Hakları Ağı, sarsıntılardan ziyan gören engelli çocukların ve gençlerin tespiti ve muhtaçlıklarının giderilmesi için çalışmalar yürütüyor. Engelli şahısların beslenme, barınma, ilaç ve giysi gereksinimlerini belirleyen ağ yetkilileri başta Kızılay olmak üzere kamu kurum ve kuruluşlarıyla uyum içinde çalışıyor. Engelli Çocuk Hakları Ağı’ndan Berke Yüksel, sarsıntı bölgesinde yürüttükleri çalışmaları, engelli çocuk ve gençlerin ve ebeveynlerin yaşadığı sıkıntıları ve atılması gereken adımları anlattı.
‘İŞİTME AYGITINI, TEKERLEKLİ SANDALYESİNİ YİTİREN ÇOK FAZLA ENGELLİ ÇOCUK VAR’
Otizmli çocukların ve ailelerinin farklı çadır gereksinimini anlatan Yüksel, bedensel ve ortopedik engelli olan ve tekerlekli sandalye kullanıcısı olan çocuk ve gençler için erişilebilir hayat ortamı gerektiğini söyledi. Afet bölgesinde kaşık, biberon üzere gereksinimler bulunmadığı için özel mamaların toz formda değil direkt sıvı formda tedarik edilmesi gerektiğini söyleyen Yüksel, sarsıntı bölgesindeki engelli çocuk ve gençlerin yaşadığı sıkıntılar hakkında şunları kaydetti:
“İşitme aygıtını, tekerlekli sandalyesini, beyaz bastonunu, cep telefonunu sarsıntıda yitiren çok fazla engelli çocuk var. Bu eserlerin süratlice temin edilmesi gerekiyor. Gönderilen giysi eserlerinin farklı bedensel özelliklere nazaran gönderilmesi gerekiyor. Örneğin ortalamanın üstünde yahut altında uzunluk yahut kiloya sahip çocuklar için özel kıyafetler de temin edilmesi gerekiyor. Rutin tahliye sırasında kendisine sağlanan ulaşım aracının koltuğuna oturamayacak durumda olan ağır engelli bireyler için ambulans/ambulans uçak sağlanması için Sıhhat Bakanlığı’na bağlı Konutta Sıhhat Hizmetleri ünitesine 444 38 33 no’lu telefondan ulaşılabiliyor. Sarsıntıyla birlikte yeti ve uzuv kaybı yaşayan yani engelli olan çocuklar için tüm sivil toplum örgütlerinin psikososyal dayanak ve rehabilitasyon imkanlarını açması gerekeceği öngörülüyor.”
‘KONUŞMA ENGELLİLER SES ÇIKARAMADIKLARI İÇİN GERİDE BIRAKILMIŞ OLABİLİR’
Engelli çocuklar da dahil olmak üzere herkesin unutulmaya hakkı olduğunu, lakin bu hakkın, sarsıntıdan sonra çekilen görüntü ve fotoğraflarla ihlal edildiği söyleyen Yüksel, çocukların toplumsal medyada dolanıma sokulan görsellerinin onları büyük tehlikeye soktuğunu anlattı. Yüksel, arama kurtarma çalışmaları sırasında engelli çocuk ve gençlerin durumuna ait “İşitme yahut konuşma engelli birtakım çocuk ve gençlerin profesyonel olmayan kurtarma çalışmaları sırasında ses çıkarmadıkları, sesi duymadıkları için geride bırakılmış olabilecekleri düşünülüyor” değerlendirmesini yaptı.
‘AFETTEN SONRA KİMİ ENGELLİ ÇOCUKLAR ÇEŞİTLİ SEBEPLERLE DAHA SIK ALTLARINI ISLATMAYA BAŞLADI’
Yüksel, afet bölgesinde kurulan, var olan eczanelerin büyük kısmında ender hastalıklara yönelik ilaç bulmanın çok güç olduğunu, afet öncesinde sıkıntı bulunan ilaçların, afetle birlikte ulaşılmasının daha da zorlaştığını söyledi. Yüksel, engelli çocuğu olan bayanların afetten sonra yaşadıkları kente gelen yardım kolilerine yahut eczanelere çocuklarını yalnız bırakamadıkları için ulaşamadıklarını anlattı:
“Afetten sonra birtakım engelli çocuklar çeşitli sebeplerle daha sık altlarını ıslatmaya başladı. Çocuk bezi temin edemeyen yahut çamaşır yıkama imkanı olmayan aileler için çocuğun hijyenini sürdürmek çok güç olmaya başladı. Ailelerden birden fazla kere yardım dağıtan yerlere gidip kıyafet almak zorundalar ancak bunu yaparken de utandıklarını tabir ediyorlar. Zelzelede enkaz altında kalmış ve kurtarılmış engelli çocuklar ile gençlerin psiko-sosyal dayanağa muhtaçlıkları var. Çocuklar spesifik ilaçlara ulaşamıyorlar. Barınma imkanları sonlu. Aileler çocuklarını yalnız bırakıp eczaneye ve yardım dayanaklarının dağıtıldığı alanlara gidemiyorlar. Gidemedikleri için ömür hakkı ihlalleri olmaya başladı. Özel eğitim gereksinimi olan çocuklar var.”
‘TEK EBEVEYN OLARAK ÇOCUĞUNA BAKAN BAYANLAR DAHA DEZAVANTAJLI DURUMDA’
Depremden ziyan gören bölgelere tekerlekli sandalye, işitme aygıtı ve pili, çocuk puseti, gözlük, portatif tuvaletli tekerlekli sandalye, özel mamalar, glutensiz ve düşük proteinli besin hususları ve ortezlerin temin edilmesi gerektiğini söyleyen Yüksel, engelli çocukların ve gençlerin zelzele bölgesinde kalabalık ve hijyenik olmayan tuvaletleri kullanamadığını belirtti. Engelli bir çocuğa bakım veren kişinin çocuğu bırakıp yardım dağıtan tırlardan eser alamadığını söyleyen Yüksel şunları kaydetti:
“Tek ebeveyn olarak çocuğuna bakan bayanlar daha dezavantajlı durumda. Zira çocuklarını birine emanet edip gidip yardım gereci alana kadar yardım bitebiliyor. Ayrıyeten çocukları bazen annelerinin etraflarından ayrılmasına hiç müsaade etmiyor olabiliyor. Acil olarak barınma, beslenme, ilaç temini gerekli. Barınma olarak kastımız çadır değil. Çadırlarda birden fazla ailenin birlikte kaldığı oluyor. Engelli çocuklar için hem kalabalık hem de hijyensiz ortamlar çok tehlikeli. Engelli çocuklar için fizik tedavi, özel eğitim ve öbür erişilebilirlik gereksinimlerinin da süratlice karşılanması lazım.”