Bakan Fidan, New York’taki Türkevi’nde TRT Haber canlı yayınında gündemi kıymetlendirdi ve soruları yanıtladı.
Fidan, bir yıl evvel söylediklerinin vuku bulduğunu, bunun bu türlü olmasını istemediklerini belirterek, “Yani İsrail durdurulmazsa Gazze’de, Filistin’de bu savaşı öteki yerlere de taşıyacak diye söylemiştik.” sözünü kullandı.
İsrail’in Gazze’deki kendince gayelerine, askeri maksatlarına ulaştıktan sonra artık cepheyi Lübnan’a taşıdığını kaydeden Fidan, “Bu birçok aktör için sürpriz olmadı. Gelecek sene bu operasyonu nereye taşıyacak? Hangi gayeleri yok etmek için bu momentumu kullanacak? Onu da daima birlikte göreceğiz. Lakin görünen o ki şu anda savaşın bölgeye yayılımı konusunda İsrail’de, Netanyahu ve grubu içinde önemli bir istek var, bunu ilerletmeye çalışıyorlar.” diye konuştu.
Fidan, Amerika ve memleketler arası toplumun bu mevzudaki sessizliğinin de ürkütücü bir duruma geldiğini lisana getirerek, İsrail’in, Hizbullah’a yönelik son iki haftada düzenlediği akınlara istihbarata dayalı olarak uzun vakittir hazırlık yaptığına dikkati çekti.
“Nasrallah bölgenin değerli figürüydü. Lübnan için kıymetli bir figürdü. Onun yokluğunun bıraktığı boşluğun güç doldurulacağını ben açıkçası düşünüyorum. Hem Hizbullah için hem İran için Nasrallah’ın vefatı büyük bir kayıp oldu. Kendisiyle savaş başladıktan 10 gün sonra Lübnan’da görüşmüştük. Çok sıkıntı kaideler altında, nitekim sıkıntı kurallar altında bir görüşme imkanımız oldu.” sözlerini kullanan Fidan, görüşmeler sonrası Hizbullah’ın var gücüyle bir savaş içine girmeyeceğini öngördüğünü aktardı.
Bakan Fidan, şunları kaydetti:
“İsrail, Gazze’deki amaçlarına ulaştıktan sonra artık Lübnan’a geldi. Lübnan’dan sonra nereye masraf? Hangi maksatlar üzerinde çalışır? Buna ait birtakım öngörülerimiz var, şimdilik o öngörüler bizde kaldı.”
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Gazze’deki soykırımın bir trajedi olduğunu ancak daha büyük trajedinin milletlerarası sistemin bu ikiyüzlülüğü ve çalışmada etkisiz kalması olduğunu belirterek, “Bu ikiyüzlülük, Gazze’deki soykırıma benzeri diğer soykırımları, diğer kuralsızlıkların, hukuksuzlukların önünü açacak bir sistemik duruş. Bu sistemik yanılgıyı biz düzeltmezsek Gazze’ye misal çok fazla sorun alanıyla karşılaşacağız.” dedi.
Bakan Fidan, New York’taki Türkevi’nde TRT Haber canlı yayınında gündemi kıymetlendirdi, soruları yanıtladı.
Fidan, Birleşmiş Milletler (BM) 79. Genel Kurulu kapsamındaki temaslarının Türkiye açısından hayli verimli geçtiğini tabir ederek, Türk heyetinin onlarca farklı toplantı ve aktifliğe katıldığını lisana getirdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Genel Kurul’da yaptığı hitaba ait Fidan, “Bütün bakan arkadaşlar ve diğer tanıdığım devlet adamlarından bana gelen geri bildirimler, inanılmaz derecede tesir oluşturmuştu. Zira bilhassa son bir yıldır Gazze’de devam eden soykırımı ve Filistin probleminin tahlilini gündemine alan o tarihi konuşma ki hitabına baktığınız vakit yaklaşık üçte ikilik bir kısmı Filistin sorununa ayrılmıştı. Dünyanın dikkatini buraya çeken bir hitaptı. Bu hitabın tarihi bir tesiri oldu. Karşılaştığımız herkes bu hitaba ait övgüsünü söyledi.” diye konuştu.
Fidan, kendisinin de çok sayıda ikili ve çok taraflı görüşmeye katıldığını, BM temaslarında Türk dış siyasetinin ilgi alanına giren birçok aktifliğe farklı seviyelerde iştirak sağlandığını söyledi.
“GAZZE SORUNU BİR TURNUSOL KAĞIDI VAZİFESİ GÖRDÜ”
“Gazze sıkıntısı bir turnusol kağıdı misyonu gördü. Maalesef milletlerarası sistemin, başta Birleşmiş Milletlerin hayati organları olmak üzere bazen çalışmadığını, bazen iflas ettiğini gösteren bir durum.” diyen Fidan, BM Güvenlik Kurulu’nda Slovenya Devir Başkanlığında Filistin bahisli bir toplantı yapıldığını ve orada hitapta bulunduğunu lisana getirdi.
Fidan, hitabında Güvenlik Kurulu üyelerine, “Sizin etkisizliğiniz yüzünden buradaki soykırım devam ediyor.” sözünü kullandığını aktardı.
BM sisteminin çalışmadığının ortada, Gazze’deki soykırımın bir trajedi olduğunu fakat daha büyük trajedinin, memleketler arası sistemin bu ikiyüzlülüğü ve çalışmada etkisiz kalması olduğunu vurgulayan Fidan, şöyle devam etti:
“Bu ikiyüzlülük, Gazze’deki soykırıma benzeri öbür soykırımları, öbür kuralsızlıkların, hukuksuzlukların önünü açacak bir sistemik duruş. Bu sistemik yanılgıyı biz düzeltmezsek Gazze’ye misal çok fazla sorun alanıyla karşılaşacağız. Onun için hem Cumhurbaşkanı’mız hem bizler canhıraş bir formda memleketler arası topluma davette bulunmaya devam ediyoruz. Hoş olan şey şu, bizim bu fikrimiz nitekim büyük bir çoğunluk tarafından paylaşılıyor. Lakin bir küme seçkinin kendi menfaatlerini kaybetmeme ismine bu duruşu değiştirmemeleri, o da öteki bir gerçeklik. Bu duruş ne vakit değişir? Var olan sistemsizlik, bunlar kendi ismine sistem diyorlar. Bir duvara vurana kadar.”
Fidan, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Arap Birliğinin oluşturduğu Gazze Temas Kümesi’nin, geçen yıl İsrail’in Gazze’ye yönelik hücumlarının akabinde Türkiye’nin teklifiyle oluşturulduğunu hatırlatarak, bu oluşumun, iki devletli tahlil ve Filistin devletinin hayata geçirilmesi sıkıntısını, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve grubu tarafından dünyaya unutturulmaya çalışıldığı bir devirde yaptığı çalışmayla dünyanın gündemine oturttuğunu söyledi.
BM’ye gelmeden evvel kendi ortalarında da ağır bir hazırlık ve planlama yaptıklarını belirten Fidan, BM marjında birçok toplantı yaptıklarını ve bu toplantıların tesirli olduğunu vurguladı.
Fidan, şöyle konuştu:
“Filistin devleti olmadan Filistinlilere hükümran olacakları, güvenlik içinde olacakları, kendi toprakları verilmeden ne İsrail’in ne bölgenin itimat içinde, barış içinde olmayacağı da milletlerarası toplum tarafından kabul edilmiş durumdaydı. Ondan evvel biliyorsunuz İsraillerin bir güvenlik söylemi vardı; ‘İşte Filistinlilerin birden fazla terörist, biz kendimizi korumak için bu insanlara saldırıyoruz’, işgalin kendisi unutturulmuş, zulümlerin kendisi unutturulmuş, aşağılanmanın kendisi unutturulmuş, öbür bir kıssa anlattırılmıştı. Bir illüzyonun içinde yaşıyordu milletlerarası toplum. Maalesef İslam ülkelerinin birçok da bu sessizlik karşısında bir şey yapmıyorlardı lakin artık çok şükür yani nitekim bu çalışmalar sonucunda Filistin devletinin hayata geçmesi konusunda çok değerli adımlar atılıyor. Yasal seviyede ve diplomatik seviyede bu tarif çok ileri noktaya gitmiş durumda.”
BM’de bulunan 150’den fazla ülkenin, Filistin’in devlet olarak kabul edilmesini canhıraş bir formda savunduğuna işaret Fidan, bu bahiste önemli sonuçlar alacaklarına inandığını söyledi.
“Amerikan devletinin bütün gücü İsrail’in aklına hizmet eden bir yapıya dönüşmüş”
Fidan, Amerikan siyasetinde “siyonizm”in kök saldığını vurgulayarak, “Amerikan devletinin bütün gücünün İsrail’in aklına hizmet eden bir yapıya dönüşmüş olması burada artık rahatsızlık veren bir husus olmaktan çıkmış, hayatın kabul edilen bir gerçeği haline dönüşmüş. Bu da doğal aklı başında Amerikalıları inanılmaz halde rahatsız ediyor. Yani buna olan itirazlarını muhakkak devlet adamları ve siyasetçiler sistem içinde kalarak dillendiremiyorlar bile. Bu türlü bir çaresizlik içindeler. Bu çaresizlik sarmallığı dediğim üzere bu nizamın bir duvara vurana kadar devam edeceğini öngörüyorum maalesef fakat gidişat düzgün değil. Onlar için hele hiç uygun değil.” dedi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile görüşmesine ait değerlendirmede bulunan Fidan, birçok mevzuyu mevkidaşıyla görüştüğünü belirterek, Amerika’nın Suriye’de terör örgütü PKK’ya verdiği takviyenin kesilmesi, Amerika’nın savunma endüstrisinde Türkiye ile olan birtakım kısıtlamalara dayanan siyasetlerin kaldırılması sıkıntılarının gündemlerinde olduğunu söz etti.
Fidan, Blinken ile bölgesel problemler ile Gazze, Kafkaslar’daki barış, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın gidişatı üzere birçok gündem hususunu ele aldıklarını söyledi.
ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Çaba Yasası yaptırımları probleminin Türkiye ile ABD ortasındaki müttefiklik ilgisini zedeleyen konulardan biri olduğunu belirten Fidan, bundan çıkılması gerektiğini Amerikan Senatosu’nda kongre üyeleriyle yaptığı görüşmelerde de söylediğini bildirdi.
Fidan, görüşmeye ait “Burada bir müspet yaklaşım gördüm” tabirini kullanarak, F-35 konusunda ise “Yakın vakitte somut bir adım gündeme gelir mi? Bekleyip göreceğiz.” dedi.
“BRICS’I BİR POTANSIYEL OLARAK GÖRÜYORUZ”
Türkiye’nin bir kimlik arayışı içinde olmadığını söyleyen Fidan, “BRICS sıkıntısı de daha evvel de söz ettiğim üzere sahiden potansiyel gördüğümüz bir yer. Yani dünyadaki belirli başlı nüfusa sahip ülkelerin Hindistan ve Çin başta olmak üzere, 3 milyara yakın zati bu iki ülkede var. Brezilya ve Rusya’yı da ekliyorsunuz, Pakistan’ı ekliyorsunuz öteki ülkelerle bir arada 4 milyara yakın insanın içinde bulunduğu bir platform var.” tabirini kullandı.
“TÜRKİYE, KENDİ GÜCÜNÜ, KENDİ DİRAYETİNİ DEFAATLE GÖSTERMIŞ BIR ÜLKE”
Bakan Fidan, Türkiye’nin son periyotta kimi ülkelerle bağlantıları olağanlaştırma ataklarına ait, Türkiye’nin çok büyük, dostları ve hasımları için de inanılmaz derecede büyük bir ülke olduğunu vurguladı.
Normalleştirmenin biraz vakit alacağını söyleyen Fidan, şunları kaydetti:
“Türkiye, kendi gücünü, kendi dirayetini defaatle göstermiş bir ülke. Münasebetiyle bizim bölgedeki kullandığımız yapan lisan, bölge ülkelerinin, bölge halklarının barış içinde, güvenlik içinde, hegemonların iradesinden bağımsız olarak birebir çağdaş dünyanın yaptığı üzere kalkınmayı, altyapıyı yükseltmeyi, üstyapıyı yükseltmeyi, çağdaşlaşmayı öne alan, insanların kendi kimliklerini, kıymetlerini refah içinde yaşayabildikleri bir atmosferi oluşturmak. Bunun için de güçlü olmanız gerekiyor. Dirayetli olmanız gerekiyor ve stratejik bir perspektife sahip olmanız gerekiyor.
Türkiye, son 20 yıldır ortaya gerek çaba gerek kalkınma atılımları gerek teknolojik ilerleme finansal büyümeyle elde ettiği bütün mukabiliyeti artık bölgede yapan ve olumlu bir lisana çevirme arayışı içinde. Bölge ülkelerinin aktörlerinin bu bahiste çok olumlu karşılık vermeleri, onların da aslında ‘Biz de bu türlü bir perspektif arıyorduk, vaktin ruhu da bunu gerektiriyor’ demeleri bizim için değerli bir şey. Münasebetiyle biz bu siyasetlere devam edeceğiz.”
SOMALİ-ETİYOPYA KRİZİ
Fidan, Türkiye’nin, bölgenin esaslı bir ülkesi olarak Afrika ülkelerine yardım elini uzatmak zorunda olduğunu, Etiyopya ve Somali ile önemli ilgilerinin bulunduğunu ve iki ülke ortasında ara bulucu olduklarını belirterek, “Geldiğimiz noktada problemin aslına inmiş durumdayız. Ben inanıyorum ki yakın vakitte bir sonuca ulaşacağız.” dedi.
Türkiye’nin diplomatik ağına değinen Fidan, Dışişleri Bakanlığını son 1 yıl içinde önemli bir formda reforme ettiklerini söyledi.