Spor müsabakalarında, kimin evvel başlayacağını yahut hangi ekibin birinci olarak topa vuracağını belirlemek için sıklıkla para (yazı-tura) atışı yapılır. Bu sistem çoğunlukla adil kabul edilir.
Sonuçta, paranın iki yüzü olduğunu ve seçtiğiniz yüzün gelme mümkünlüğünün da yüzde 50 olduğunu varsayarsınız. Fakat araştırmacılar 350 bin 757 defa yazı cinse atarak bu varsayımı çürüttü.
Araştırmanın sonuçlarına nazaran, para atışlarının sonucu düşündüğümüz kadar rastgele olmayabilir ve küçük bir avantaj elde etmek her vakit mümkündür.
DIACONIS MODELİ
Amerikalı matematikçi Persi Diaconis liderliğindeki bir takıma nazaran, para atışı sırasında paraya çok küçük bir “salınım” (wobble) ekleniyor.
Ekibin, Nobel Ödülleri‘ne gönderdikleri sunumda bu durum şöyle söz ediliyor:
“Diaconis modeline nazaran bu salınım, paranın havada daha fazla vakit geçirmesine neden olur ve başlangıçta üst bakan yüzün avantaj sağlamasına yol açar. Sonuç olarak, paranın birinci fırlatıldığı anda üst bakan yüzünün gelmesi daha yüksek bir mümkünlük göstermektedir.”
Diaconis, daha küçük bir örneklemle yaptığı tahlilde, paranın başlangıç yüzüyle birebir halde yere düşme mümkünlüğünün yüzde 51 olduğunu buldu. Takım, daha geniş bir çalışmanın kesimi olarak, 46 farklı para ünitesinden toplam 350 bin 757 parayı, 48 bireye attırdı. Sonuçlar, paranın yüzde 50,8 olasılıkla başlangıç yüzüyle tıpkı biçimde yere düştüğünü ortaya koydu.
KİŞİDEN BİREYE NAZARAN DE DEĞİŞİYOR
Daha derin tahlillerde, para atışlarının şahıstan bireye epeyce değişken olduğu görüldü. Kimi bireylerde, “başlangıçta üstte olan yüzün gelmesi” güçlü bir olasılıkken, kimilerinde bu hiç gözlemlenmedi. Yani para atışlarının sonucu, küçük bir ölçüde de olsa, atışı yapan bireye de bağlı olabilir.
Ekip, karar vermek için para atışına muhtaçlık duyanlar için kolay bir tahlil öneriyor: “Eğer para atışları, büyük değer taşıyan kararlar için kullanılıyorsa, paranın başlangıç durumunun gizlenmesi en güzelidir…”