Glazer ailesinin Manchester United’ı 2005’te 790 milyon sterline (yaklaşık 1 milyar 340 milyon dolar) satın alması yalnızca İngiltere’de değil Avrupa’da büyük ses getirdi. Sonraki 5-6 yıllık süreçte şampiyonluklar elde edildi lakin bir türlü istikrar yakalanamadı. Bu yıl işler biraz daha yolunda giderken bu sefer de kulübün satılacağı haberleri gündeme damgasını vurdu.
Harcamaların artmasına karşın muvaffakiyetin gelmemesi ve kentin öteki grubu Manchester City’nin daima vites artırması geçtiğimiz yıllarda United taraftarlarını kızdırıyordu. Yansılar o denli bir boyuta ulaştı ki, 2021’de protestolar nedeniyle Liverpool’la oynayacak lig maçı ertelendi. (Bu yıl Ronaldo dramasının bitişi ile birlikte ekibin çıkışa geçtiğini ve her şeyin çok daha pembe göründüğünü ekleyelim)
Nihayet Glazer ailesi geçtiğimiz salı günü, kulübün satış süreçleri için teklif sürecini başlattığını duyurdu. Kaynaklar, United’ın yaklaşık 6 milyar sterlin pahasında olduğunu, ama satış tekliflerinin bunun çok ötesinde olabileceğini ileri sürüyor.
INEOS kimya şirketinin sahibi olan Jim Ratcliffe ise kulübü satın almak isteyen en önemli aday… Lakin Ratcliffe bu satışta tek alıcı değil…
KÖRFEZ ÜLKELERİ DE SATIN ALMAK İÇİN SIRADA
Bloomberg News’in haberine nazaran, Paris St. Germain’in sahibi olan Qatar Sports Investments (QSI), M. United ile önemli formda ilgileniyor. Suudi Arabistan Spor Bakanı Prens Abdulaziz bin Turki Al-Faisal ise Sky Sports’a yaptığı açıklamada, Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu’nun M. United’ı satın almak için teşebbüslerde bulunduğunu doğruladı.
Dünyanın sayılı zenginleri Premier Lig’de kulüp satın almak için büyük para ve emek harcıyor. Ama, bu sanıldığı üzere yalnızca itibar için yapılmıyor. Dünyaca ünlü kulüpleri satın almak yüksek bir sabit gelir manasına geliyor. Bunun yanında bir spor kulübünü alarak sermaye transferi yapmak ve şirket tanınırlıklarını arttırmak da mümkün oluyor. Bu usulün ismine ise ‘Sportswashing’ (sporla aklama) deniyor. Bir kümenin, şirketin, devletin bir spor aktifliğine mesken sahipliği yapması yahut spor gruplarını satın alması, imajı düzeltmek yahut prestiji artırmak için başvurulan bir formül.
Bu noktada da akla birinci şu soru geliyor; Manchester United üzere esaslı bir kulüp böylesi güçlü bir sermayenin tesiri altına girmesiyle kimliğini kaybeder mi?
Uluslararası kimya şirketi INEOS’un sahibi olan İngiliz iş insanı Jim Ratcliffe.
‘FERGUSON’UN UNTED’I KİMLİK OLARAK ÖBÜR BİR KADROYDU, BUGÜNKÜ FARKLI’
Spor müellifi Engin Kehale, bu durumun biraz kişinin kulübü idare formuyla alakalı olduğuna dikkat çekerek “Sonuçta yıllardır Amerikan sermayesi altında devam eden ve çok da başarılı olduğunu söyleyemeyeceğimiz bir periyodun akabinde gelecekler. Önlerinde Pir Mansur’un City’si, Abramovich’in Chelsea’si, Vichai Srivaddhanaprabha’nın Leicester’ı ya da Fenway Sports Group’un Liverpool’u üzere satın alımlarının akabinde sportif olarak daima daha üste gitmiş örnekler var. Sör Alex Ferguson’ın United’ı aslında kimlik olarak öbür bir ekipti, bugünkü farklı. O yüzden günlük durumdan bir sapma göreceğimizi pek sanmıyorum. Satın alan kişinin algısını üst taşır mı? Burası kesin” tabirlerini kullandı.
‘SORUNUN KENDİSİ DEĞİL YALNIZCA İSMİ DEĞİŞMİŞ OLACAK’
Spor yorumcusu Didem Dilmen ise “Gerçekleşecek satışla United taraftarı açısından sorunun kendisi değil yalnızca ismi değişmiş olacak” dedi ve şu yorumda bulundu:
— Premier Lig’deki kulüplerin çok sayıda yabancı sahipleri var. Bu devam edecek üzere de duruyor. Bu durum uzun vakittir da tartışılıyor. Hatta Glazer ailesinin kendisi Amerikalı ki uzun vakittir Manchester United taraftarları Glazerlara karşı protestolar gerçekleştiriyor. Hatta United’ın yabancı sahipliğinin yanı sıra tribünlerin turistlerle dolması ve Old Trafford ruhunun yitirildiğine dair tahminen 10 yıldır devam eden huzursuzluklar var.
— Örneğin kulüp Amerikalılardan Katarlılara geçti diyelim, sorun baki kalacak United ruhu açısından… Kaybedilen pek çok tribün kültürünün başlangıcı Glazer ailesi… Bu bağlamda da United taraftarı açısından sorunun kendisi değil yalnızca ismi değişmiş olacak.
Geçtiğimiz pazar günü Londra’da Manchester United ile Newcastle United ortasında oynanan İngiltere Lig Kupası finalinde sevinen taraf Kırmızı Şeytanlar oldu. Wembley Stadyumu’nda kupa kaldıran M. United’lı futbolcuların yanında kulübün sahibi Avram Glazer’da vardı. Fotoğraflar: Alamy
‘CITY İLE SİSTEMLİ REKABET EDEBİLECEK BİR YAPI KURMA TALİHİ VAR’
Peki dalgalı bir gidişat tutturan Manchester United’ı daha varlıklı bir sermayenin satın alması, Avrupa’da istikrarları nasıl değiştirir? City’nin gölgesinde bir müddettir ezilen United, eski başarılı günlerine geri dönebilir mi?
Bu sorumuza Engin Kehale, “Dönebilir diyebiliriz” dedi ve şöyle devam etti:
“RB Sports ve Amanda Staveley’in satın almasından sonra Newcastle’ın çok kısa müddette nasıl yükseldiğine hepimiz şahit olduk. Lakin burada, kulüp idare biçimi da kıymetli. Güzel örneklerin yanında Everton’da Farhad Moshiri, Valencia’da Peter Lim üzere sahiden çok çabuk karar değiştiren, istikrarı yakalayamayan ve kulübün kıymetlerini vakit zaman hiçe sayan sahipler de oldu. Sonuçta kimin aldığı değil, nasıl yönettiği kıymetli olan. Tahminen şu an futbolda bir Guardiola daha yok lakin United’ın City ile sistemli rekabet edebilecek bir yapı kurma talihi var.”
KULÜPLERİN TEK TEK SATILIYOR OLMASI FUTBOLUN BÜYÜSÜNÜ NASIL ETKİLEYECEK?
İngiltere futbolun beşiği olarak anılır. Lakin güçlü sermayeler artık ligi ele geçiriyor üzere bir hava var. Bu kadar gücün doğal olarak kadrolara da müspet tesiri olacak. Bu durum Premier Lig’de istikrarları nasıl değiştirecek?
“Ele geçirme süreci aslında 20 yıl evvel başladı hatta bitti” diyen Didem Dilmen, “Burnley bile Amerikalı kümeye ilişkin, Hull City’nin sahibi Türk, Wolves Çinli vs. Yalnızca Southampton ve Tottenham kaldı ki Southampton aslında İngilizlere ilişkin son kale de diyebiliriz. Zira hâlâ taraftarın idarede bir sandalyesi var” sözlerini kullandı ve ekledi:
“Championship bile satıldı, fırından çıkanı kaptılar. Yani demem o ki Premier Lig’in kendisi sermayeye geçerken değişmişti. O yüzden Premier Lig dünyanın en kıymetli, en uygun reklamı yapılan, imajı en yüksek ligi ve bir marka bağlantısı ile yönetilen devasa bir yapı. Bu ligde futbol kalitesinin bu kadar yüksek olması anlayacağınız tesadüf değil. Bu bir şirket ve eseri de dünyanın en yeterlisi. Beşerler, Premier Lig’e öykünürken kıssanın tamamını okumayı atlıyorlar.”
‘DİĞER LİGLER İLE ORTASINDAKİ FARK GİT GİDE AÇILIYOR’
Engin Kehale ise Premier Lig’in artık küresel bir NBA olduğunun altını çizerek, “NFL sonrası (ki o da Amerika odaklı) dünyanın en çok para kazanan, en çok izlenen, en göz önünde olan, her futbolcunun, her teknik adamın birinci gitmek istediği lig. Doğal olarak parası olan insanların da odak noktası konumunda… Kuralları belirleyen net bir bağımsız kurum olmasa da bu stil satın alımlarla lig her geçen gün daha da güçleniyor. Güçlü sermayeler aslında ligi değil, kadroları ele geçiriyor ve durum bu sermayelerin çabası haline geliyor. Bence ligin kendi içindeki istikrarları çok fazla değiştirmez lakin öteki ligler ile ortasındaki fark git gide açılıyor” sözlerini kullandı.
Uluslararası kimya şirketi INEOS’un sahibi olan İngiliz iş insanı Jim Ratcliffe, koyu bir Manchester United taraftarı. Geçtiğimiz yılın ağustos ayı başında kulüple ilgilendiğini duyuran Ratcliffe, Glazer ailesinin vereceği kararı bekliyordu. M. United taraftarları da Ratcliffe’in kulübü satın almasını istiyor. İngiliz spor yorumcuları ise satış devrinde kulübün pahasının 6 milyar sterlinden üst çıkması durumunda Ratcliffe’in sonuca ulaşamayabileceğine dikkat çekiyor. The Mirror gazetesi geçtiğimiz günlerde AC Milan’ın eski sahibi Amerikan Yatırım İdaresi Şirketi Elliott Management’ın Glazer ailesine kulübün yüzde 60 payı için teklif verdiğini duyurdu. Aile bu teklifi şu an için kabul etmese de masada tutacağı düşünülüyor. Elliott Management’ın yüzde 60’lık hisseyi satın alması, Glazer ailesinin yüzde 40’lık hisseyi elinde tutmasını sağlayabilir.
‘BARCELONA VE BAYERN MÜNİH ÜZERE KADROLAR BU GÜÇLERLE BAŞ EDEBİLİR’
Son 10-15 yıla bakıldığında Milan, PSG, Atletico Madrid (belli bir yüzdesi) üzere Avrupa futbolunun öncü kulüplerinin satılması ve sayının giderek artması futbolun büyüsünü nasıl etkiliyor?
Didem Dilmen, “Premier Lig’deki ışıltı ve para elbette başka büyük ligleri de ele geçirdi. Örneğin, Silvio Berlusconi Milan’ı Çinlilere 2016’da sattı. Barcelona ve Bayern Münih üzere ekipler, bu satış sayılarının büyüsüne karşı koyabilecek kulüpler olarak görünüyor. Barcelona forma önüne reklam bile aldı ki güya forma reklam yeri değildi. Hasebiyle para ile futbol ilgisi, bu oyun bu kadar büyük kitlelere ulaşmaya devam ettikçe daha da sıkılaşacaktır” dedi.
‘NE KADAR PARA HARCARSAN, FUTBOL DÜNYASI DA SENİ O KADAR ÇOK SEVİYOR’
Engin Kehale ise futbolunun büyüsünün eskisi üzere olmadığını vurgulayarak, “Ne yazık ki artık futbol, emekçi sınıfının boş vakitlerini geçirmek için başlattığı ve toplumu bir çatı altında tutan, sınıf farklarını birleştirip tek bir olgu yaratan halinden çok uzak. Taraftar olmak için para gerekmiyor tahminen fakat ekibe erişim için bile sosyoekonomik düzeyin belirli bir seviyede olması gerekiyor” dedi ve ekledi:
“İzlemek para, forma para, maça gitmek para. Ne kadar para harcarsan, futbol dünyası da seni o kadar çok seviyor. Günün sonunda futbolu bu hale getiren natürel ki popülerliği ancak Eduardo Galeano, David Winner kitaplarında okuduğumuz öyküler ne yazık ki artık pek fazla değil.”
‘AVRUPA’DA BİR İSTİKRAR OLUŞTURMA PLANI VAR ANCAK NASIL YAPILACAĞI NET DEĞİL’
Avrupa’nın bütün kulüpleri Finansal Fair Play (FFP) çerçevesinde kalmaya çalışıyor. Ancak satın alınan kulüpler, haksız bir rekabet ortamı yaratıyor. Bu durum Avrupa kupalarına nasıl yansıyacak?
“UEFA, ‘Süper Lig’in bir alternatifini yaratmak zorunda” diyen Engin Kehale, “Zaten Şampiyonlar Ligi’ndeki format ve yeni kupa planları üzere değişiklikler bir formda, güçsüzü demeyeyim de, son vakitlerde gücü eskisi üzere olmayan grupları tekrar üst çekebilmek ismine yapılıyor” dedi ve ekledi:
“UEFA, şayet Premier Lig dışındaki rekabetçi kulüpleri finansal olarak makul bir noktaya çekemezse yakın gelecekte Premier Lig’in Şampiyonlar Ligi’nin tüm ihtişamını kendine çekeceği aşikâr. İstikrar oluşturma planı var lakin nasıl yapılacağı çok net değil. Zira bu noktada UEFA kadar mahallî liglerin de güçlenmesi gerekiyor. Olağan ki bu, İngiliz gruplarının her Avrupa kupasını kazanacağı manasına gelmiyor.”