ABD ve AB başta olmak üzere global ekonomilerdeki resesyon beklentisi, pandeminin en çok kazananlarından olan armatörleri karşıt köşeye yatırdı. Konteyner navlunu pandeminin başından bu yana en düşük düzeye ulaşırken, armatörler için asıl tasa ise yük bulamamak.
NAVLUN 1 YILDA %60 GERİLEDİ
Küresel ticaret yükünün yüzde 80’den fazlasının taşındığı denizyolunda, pandemiyle birlikte yaşanan konteyner krizi, navlunda rekor artışların yaşanmasına neden olmuş, gemilerin günlük karları 10 kata yakın artmıştı. Şirketler, bu yüksek karlı periyodu kıymetlendirmek için büyük yatırımlara imza attı. Bir yandan dev siparişlerle filoyu büyüten filoyu büyüten armatörler, öbür yandan kara ve havayoluna da yatırım yapmaya başlamıştı. Olağan koşullarda perakendecilerin dördüncü çeyreğe yönelik stok yapması nedeniyle bu aylar deniz ticaretinin en ağır olduğu dönem olarak öne çıkıyor. Armatörler, navlundaki süratli düşüşü durdurmak için ‘blank sailing’ diye tabir edilen kapasite azaltma yoluna gitti fakat, bu da navlundaki süratli düşüşü frenleyemedi. Armatörler Birliği Lideri Cihan Ergenç, “Bunlar daha yeterli günlerimiz” yorumunu yaparken, Milletlerarası Nakliyecilik ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) İdare Konseyi Üyesi ve Deniz Çalışma Kümesi Lideri Cihan Özkal, konteyner navlunundaki sert düşüşte global iktisattaki yavaşlama, resesyon beklentileri ve AB’deki güç krizinin yanı sıra Çin’in tedarik zincirinde yaşanan meseleler ve dev konteyner sınırlarına rakip çıkmaya çalışan charter seferlerin de tesirli olduğunu söyledi. Konteyner krizi nedeniyle bilhassa geçen yıl birçok yatırımcı asıl işi olmamasına karşın gemi satın almıştı. Özkal, “Dolaysıyla pasta küçüldü, yük de azalınca navlunlar pandemi öncesine döndü” dedi.
Bu yılın başında Uzakdoğu-ABD deniz çizgisinde 40’lık konteyner için navlun 15 bin dolar düzeyindeyken, bu sayı bu hafta 2 bin dolara kadar indi. Konteyner navlun piyasasının önde gelen tahlil şirketlerinden Drewry’nin dün yayınladığı Dünya Konteyner Endeksi’ne nazaran; 40’lık konteyner navlun endeksi geçen hafta yüzde 10 kayıpla 4 bin dolara kadar geriledi. Drewry’nin Dünya Konteyner Endeksi bilhassa son bir ay içerisinde har hafta yüzde 10 paha kaybediyor. Endekste, son bir yılda yüzde 60’a yakın kayıp kelam konusu.
TÜRK ARMATÖRE CAN SİMİDİ KARADENİZ’DEN GELDİ
Konteyner navlunun sert düşmesi nedeniyle Arkas, Turkon, Medkon, Akkon üzere yerli armatörleri de güç günlerin beklediği tabir ediliyor. Ukrayna’daki savaşla birlikte Rusya’ya Türkiye üzerinden yapılan ticaretin yerli armatöre kısmen bir avantaj sağlaması beklenirken, bilhassa yüksek karlılık periyodunda büyük gemi yatırımlarına imza atan birtakım yerli armatörlük şirketlerinin eza yaşayabileceği lisana getiriliyor. Kimi kesim temsilcilerine nazaran, armatörlerin ayakta kalabilmek için önümüzdeki periyotta devlet takviyesine gereksinimi olacak. UTİKAD Deniz Çalışma Kümesi Lideri Cihan Özkal, navlundaki düşüşü Türk konteyner armatörleri açısından kıymetlendirerek, “Karadeniz’de fırsatlar var fakat birebir vakitte tehlikeler de var. Ambargo kuralları konusunda batı çok üzerimize geliyor. Bankalarımız Rusya’nın mir mukavelesinden çıktılar. Pandemide Uzakdoğu’nun siparişlerinin Türkiye’ye kaymasının Türk armatörün elini biraz rahatlatsa da bu kışı güç atlatacağız üzere gözüküyor. Zira ihracatımızın birden fazla Avrupa ülkelerine yapılıyor ve buradaki talep kısılması ihracatçımızı badireye sokacak. Öteki taraftan yüksek döviz ve hammadde yarım amil ithalatı doğudan yapıldığı için orada da yüksek maliyetler kelam konusu olacak” diye konuştu.
1 HAFTADA 4 ARMATÖRDEN TELEFON ALAN VAR
Navlunu yüksek tutmak için, seferleri iptal etme teşebbüsü de işe yaramayınca armatör yük bulmak için karlı devirde yüz çevirdiği müşterilerinin ve nakliyecilik acentelerinin (forwarder) kapısını çalmaya başladı. Dünyanın önde gelen memleketler arası bir forwarder şirketlerinden Rif Line Türkiye Genel Müdürü Mehmet Serkan Fazilet, “Armatörler için ortalık yangın yeri. Navlunların bu kadar sert düşeceğini kimse beklemiyordu” dedi. Tekrar Türkiye’de faaliyet gösteren bir diğer memleketler arası forwader şirketinin ülke yöneticisi de “Armatörler şaşkın. Araf’ta bekliyor. Hala kuyruğu dik tutmaya çalışıyor fakat taşınacak mal yok ortada. Kapasiteyi azaltmaları da deva olmuyor. Aslında çok büyük karlar yazdılar. Artık geri verme zamanı” diye konuştu. Özel mutabakat yapmak için bir haftada dört farklı armatörlük şirketi tarafından randevu talebiyle aranan forwarderlar var. Türkiye’de faaliyet gösteren öbür bir forwarder şiketinin temsilcisi de üç yıldır kapılarını çalmayan bir armatörün randevu istediğini söyledi.
KURU YÜK NAVLUNU ‘DÜZELTME’ HAREKETİ YAPIYOR
Konteyner navlunundaki sert düşüşün tersine kuru yük navlunu bir ölçü yükseldi. Pandemi periyodunda 5 bin puanları aşan Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI), geçtiğimiz aylarda 1.000 puanlara kadar gerilemişti. Endeks, sezonsal tesirlerle eylül başı prestijiyle yine yükselişe geçerek 1.700 puanı aştı. Dünya’dan Aysel Yücel’e konuşan dal temsilcileri kuru yükteki bu yükselişi, “düzeltme” hareketi olarak yorumladı.