Ahmet Kaya 1999 yılında Magazin Gazetecileri Derneği gecesinde ödül almak için sahneye çıktığında yeni bir albüm yapacağını ve Kürtçe müzik söyleyeceğini şu sözlerle duyurmuştu: ‘Ben bu ödül için İnsan Hakları Derneği’ne, Cumartesi Anneleri’ne, tüm basın işçileri ve tüm Türkiye halkına teşekkür ediyorum. Bir de bir açıklamam var. Şu anda hazırladığım ve önümüzdeki günlerde yayımlayacağım albümde bir Kürtçe müzik söyleyeceğim ve bu müziğe bir klip çekeceğim. Ortamızda bu klibi yayınlayacak yürekli televizyoncular olduğunu biliyorum, yayınlamazlarsa Türkiye halkıyla nasıl hesaplaşacaklarını bilmiyorum.”
Akabinde kimi ‘sanatçı arkadaşları’ tarafından masasına çatal atılması dahil olmak üzere birçok kelamlı ve fiziki taarruza uğramış, ödül aldığı yeri mutfak çıkışından terk etmek zorunda kalmıştı.
Bu olayın akabinde Ahmet Kaya Fransa’ya gitti ve 1 yıl sonra, 16 Kasım 2000 tarihinin sabahında geçirdiği kalp krizi sonucu Paris’te hayatını kaybetti. Kaya’nın açıklamaları Türkiye’den uzaklaşması ve sürgünde ölmesiyle sonuçlanmıştı. O gece Türkiye’de Kürtçe müzik söylemenin bedelinin faturası çıkarılmış, ‘hesap’ Ahmet Kaya tarafından ödenmişti.
Lakin bazen devletler, siyasi partiler, geniş kalabalıklar, kendinde hangi müziğin hangi lisanda nerede okunacağına ya da okunamayacağına karar vermeye hak görenler, birtakım bedellerin aslında çoktan ödendiğini unutabiliyor. Herhalde bu durumlarda yapılması gereken de toplumda bu tip unutkanlıklar görüldüğünde yaşananları en güçlü formda hatırlatmak.
Bir büyük toplumsal unutuş da Aleviler kelam konusu olunca karşımıza çıkıyor. Çabucak her seçim devrinde yinelenen vaatlerden biri, cemevlerinin ibadethane statüsüne kavuşturulması ve buralarda harcanan elektriğin, suyun mescitlerde olduğu üzere devlet tarafından ödenmesi. Bahis her kezinde iktidarın çeşitli yetkilileri tarafından gündeme getiriliyor ve seçim sonrası da ‘gerçekleşmeyen vaatler’ listesindeki yerini alıyor. Google’da kolay bir aramayla yılları değişen ancak kendileri çabucak hemen birebir metinleri bulmak mümkün.
Halbuki o bedel de yıllar evvel misliyle ödenmiş durumda ve devletin alnının çatında bir utanç münasebeti olarak durmakta. Yani siz Alevilere ‘ihtimâl ki sizin su borcunuzu öderiz’ dediğinizde herhalde birileri de çıkıp, ‘Kardeşim sizin devlet olarak Alevilere Madımak’tan kalma bir ‘su’ borcunuz var, tüm barajları cemevlerine bağlasanız da bu borcu ödeyemezsiniz. Bunu bir lütuf olarak bir armağan olarak sunamazsınız” demeli.
HDP Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun Oğuzhan Uğur’un Youtube kanalında kalabalık bir kitle karşısına çıktığı programda tüm naif haline ve hakaret de içeren sorulara epeyce sakin bir formda cevap vermesine karşın kendisine gösterilen hal 1999’daki o ödül gecesini hatırlattı.
Doğruyu, hoşu ‘kendilerine benzemek’ üzerinden tanımlayan kalabalıklar Türkiye’de 23 yılda çok da geri adım atmamışlar ve Ahmet Kaya’ya fırlatılan çatal rastgele bir ‘yanlışta’ yine kullanılmak üzere hâlâ masanın üzerinde duruyor üzere görünüyor.
Kürtçe müzik söyleyebilirsin fakat TRT Kürdi’de, Alevi olabilirsin hatta Alevi cumhurbaşkanı adayı bile olabilirsin fakat bunu çok açıkça lisana getirmezsen düzgün olur. Küçük, tatlı ve lezzetli olduğun yanlışsız ancak ismin ‘Kürt’ değil de ‘küt’ böreği olsa daha da tatlı olursun. Nasıl ‘daha güzel bir insan’ olunacağı hâlâ Türk-Sünni bir üst kimlik üzerinden belirlenmeye çalışılıyor.
Geçtiğimiz ay Kürt soprano Pervin Çakar, repertuarında Kürtçe eserler olması nedeniyle Mardin Artuklu Üniversitesi’nin kendisine salon vermediğini duyurdu. Toplumsal medya hesabından paylaşım yapan sanatçı, “Bir sanatkarın repertuarında hangi lisanlar var diye sorgulanmaz. Bu insanlık suçudur” dedi.
Birkaç ay evvel İstiklal Caddesi’nde Kürtçe “Beritan” müziğini söyleyen ve “terör örgütü propagandası yapmak” gerekçesiyle gözaltına alınan 16 kişi, savcılıktan özgür bırakıldı. ‘Bu rahatsızlığın’ artçı şoklarının birebir caddede bugünlerde zabıtalar marifetiyle yinelendiğini duyuyoruz.
Aydın’da Efeler İlçesi Ovaeymir Mahallesi’nde bir düğünde Kürtçe müzik söyleyen müzisyen Veysi Belketin, düğün sonunda polisler tarafından gözaltına alındığında takvimler Haziran 2022’yi gösteriyordu.
Benzer sebepten Kocaeli’deki konseri iptal edilen Aynur Doğan, Cemil Topuzlu Açık Hava Tiyatrosu’nda Kürtçe “Nûrê” müziğini seslendirdi. Konser sırasında Türkçe bir türkü de okuyan Doğan, “İki lisanda de söyleyebiliyoruz. Sorun yok” dedi. Müzik ortalarında, “Çok yaşa Aynur”, “İyi ki varsın Aynur”, “Jin, jiyan, azadî” (Kadın, hayat, özgürlük) sloganları atıldı.
Birkaç ay içinde yalnızca Kürtçe müzik söylemek üzerinden bu yaşananlar ortadayken Gergerlioğlu’nun karşısındaki kitle, meselelerinin Kürtlerin lisanıyla, müzikleriyle değil “sadece PKK ile” olduğu konusunda ısrarcı ve “PKK silah bıraktığında her şeyin çözüleceğini” söylüyorlar. Diyelim ki sorun hakikaten Kürdün müziği, sazı, kelamı değil. PKK da silah bıraktı, pekala sizin o Kürt böreğine bile ateş edecek üzere duran, 23 yıl evvelki bir ödül gecesinden 23 yıl sonra bir toplantı salonuna eksilmeden ulaşan nefretinizi ne yapacağız?
Aslında kalabalıkların büyük salonda söylemedikleri ancak İstiklal Caddesi’nde, Bursa’daki düğünde, bir sopranonun eser listesine karışırken büyük puntolarla anlattıkları bir şey var: “Bizim üzere olun. Bizim üzere olduğunuz sürece Kürt de Alevi de ya da istediğiniz bir öbür kimlikte de olabilirsiniz.”
2023 Haziran seçimlerinde olur da iktidar değişirse yeni misyona gelecekler memleketin karnını doyurma sıkıntısının yanında masadaki çatalın yerini de düşünmek zorunda. Zira 1999’da Ahmet Kaya’ya fırlatılan o çatalın ucu hâlâ birebir istikamete bakıyor…