Mehmet KARA
Küresel doğalgaz fiyatlarındaki artışlar tüketicilere de yansırken, Türkiye, konut doğalgazının en ucuza tüketildiği Avrupa ülkesi konumunda.
Önce küresel talep artışının tetiklediği, ardından Rusya’ya yönelik batı ambargosu ve sonrasında gelen Rusya’nın Avrupa’ya gaz akışını kısma uygulamaları sonucu artan talep, fiyatlar üzerinde etkili oldu. Enerji emtialarındaki fiyat artışları, nihai tüketicilere de yansıdı, yansıyor.
Gazda sübvansiyon yaygın
Enerji maliyetlerindeki artış, ekonomiler üzerinde enflasyonist etkiye yol açıyor. Ancak pek çok ülke, fiyat artışlarının vatandaşlar üzerindeki etkisini azaltmak amacıyla bazı kullanım alanlarında gaz fiyatlarında sübvansiyon uyuluyor.
Yani enerji fiyatlarındaki artışın bir kısmı genel bütçeden ya da devletin başka gelir kalemlerinden karşılanıyor. Türkiye de gaz fiyatlarını nihai tüketiciye, yani konut gazı kullananlara yansıtmamak için ciddi sübvansiyon uygulayan ülkeler arasında yer alıyor.
Ucuz gazın başkenti Ankara
Household Energy Price Index (HEPI) verilerine göre, metreküp başına Avrupa başkentleri en ucuz gazı Türkiye kullanıyor. Ankara’da doğalgazın konutlardaki metreküp fiyatı 4,68 lira (0,2647 Euro) olurken en pahalı doğalgazı ise Hollanda 53,63 lira (3,01 Euro) kullanıyor.
Zagrepli de ucuza tüketiyor
İngiltere yaşayan hane halkı doğal gazın metreküpüne 35 Lira (1,96 Euro) öderken Berlin’de yaşayanlar 32,6 lira (1,83 Euro) ödüyor. Zagrep’te yaşayanlar ise 9,89 lira (0,56 Euro) ile en düşük fiyatı ödeyenlerden. Komşu ülkelerden Yunanistan’ın başkenti Atina’da metreküp başına 32,51 lira (1,82 Euro), Bulgaristan’ın başkentinde ise Sofya 25,9 lira (1,45 Euro) tahsil ediliyor.
Asgari ücretteki payı
Doğalgaz fiyatları ile kişi başına düşen gelir arasındaki ilişkiye bakıldığında da Türkiye dikkat çeken paralardan biri konumunda. Aylık 100 metreküp doğalgaz fiyatının asgari ücret içindeki payının en düşük olduğu ülke yüzde 9.31 ile Türkiye. Bulgaristan’da bu oran yüzde 39.51.
Ucuz Rus petrolü benzini ucuzlatmadı
Rusya’ya yönelik ambargonun da etkisiyle özellikle sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) fiyatları hızla yükselirken, Rusya petrolünde durum tam tersi. Ambargo nedeniyle alıcı bulmakta zorlanan Rus petrolü, brent petrolün yüzde 25-30 altından fiyatlarla alıcı bulmaya başladı. Türkiye’nin petrol ithalatındaki payı yarıya yaklaşmasına rağmen Rus petrolündeki ucuzlama, ülke içindeki akaryakıt fiyatlarına yansımış değil. Çünkü Türkiye’de motorin ve benzin fiyatları, İtalya piyasasında oluşan fiyatlar ile kur hareketlerine bağlı bir formülle belirleniyor.
SAVAŞ, FİYATLARI GAZLADI
Doğalgaz ve diğer enerji emtialarının fiyatları uluslararası piyasalarda oluşuyor. COVID-19 salgını sonrası talepteki ani artış ve bu talebin yeterince karşılanamayışı enerji fiyatlarında hızlı bir yükselişe yol açtı. Bu artışı en fazla gaz rezervine sahip ülke konumundaki Rusya ile Rus gazının transit geçiş ülkelerinden Ukrayna arasındaki gerilimin artması da tetikledi. Artan gaz fiyatları doğrudan son tüketiciye de yansımaya başladı. Pek çok ülke ise fiyatları tüketiciye daha az yansıtmak amacıyla sübvansiyon uyguluyor.
RUSYA REZERV LİDERİ
Dünya genelinde elektrik üretimi ve ısınmada kullanılan kaynakların başında doğal gaz geliyor. Dünyanın bilinen en fazla doğalgaz rezervine sahip ülkesi ise Rusya. Küresel toplam doğalgaz rezervinin yaklaşık yüzde 24’ü Rusya’nın elinde. Rezerv büyüklüğünde İran ikinci, Katar ise üçüncü durumda.
ENERJİDE GAZIN PAYI DÖRTTE BİR
Doğalgazın enerji tüketimindeki payı 20. yüzyılın son çeyreğinde artmaya başladı. Kullanımı giderek artan doğalgaz günümüzde küresel enerji sahnesinin en belirleyici unsurlarından biri durumunda. Bugün doğal gaz petrol ve kömürün ardından yüzde 25 ile en çok kullanılan üçüncü enerji.
