10 yılın akabinde NATO’da yaşanan bayrak değişimi, hayli kritik bir periyotta gerçekleşti. Jens Stoltenberg’in vazife müddetinin tekraren uzatılmasına yol açan sınamaların başında Ukrayna’da devam eden savaş ve bu konjonktürde Avrupalı müttefiklerde gelişen güvenlikte özerklik korkusu geliyor.
Eski ABD Başkanı ve kasım ayındaki başkanlık seçiminde Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump’ın geçen aylarda Ukrayna’ya dayanağı keseceği, savunmaya yatırım yapmayan müttefikleri korumayacağı istikametindeki telaffuzları Avrupalı müttefikler nezdinde telaşlara yol açmıştı.
Ukrayna konusu ele alındığında Rutte’nin elinin sağlam olduğunu düşünmek için nedenler mevcut. Zira Rutte’yi NATO Genel Sekreterliği koltuğuna oturtan en değerli etken, Ukrayna konusundaki tavrıydı.
2022’de başlayan savaşta Avrupa’nın Ukrayna’ya takviyesinin gerisindeki itici güçlerden olan Rutte, bu ülkeye F-16 savaş uçakları ve pilot eğitimleri sağlanması için oluşturulan memleketler arası koalisyona eş başkanlık yaptı. Rutte, etkin başbakanlığının son aylarında çok sağcı rakiplerine karşın Ukrayna ile 10 yıllık güvenlik mutabakatı da imzaladı.
Rutte, NATO liderliğine talip olmasının nedeni olarak da Ukrayna’daki savaşı gösterdi.
Ancak savaşın 3. kışına girmesiyle artacak gereksinimler düşünüldüğünde, temmuzdaki Washington Tepesi’nde uzun periyotlu bir mali taahhütten kaçınan müttefikleri Ukrayna’ya takviyeye devam etme konusunda motive etmek kuvvetli bir misyon olacak.
Ukrayna denklemi konusunda Rutte’yi ne kadar bir zorluğun beklediği elbette bu ülkeye yapılan yardımların büyük kısmını sağlayan ABD’deki seçimin akabinde anlaşılacak.
Bu noktada da Rutte, mümkün bir Trump periyodu kararlarını “idare edebilecek” bir isim olarak bedellendiriliyor.
Rutte, 2018’den bu yana Brüksel’de düzenlenen bir NATO tepesinde ipler kopacakken Trump’ı Avrupa’nın savunma harcamalarını artırdığı istikametinde ikna etmesi, tekrar birebir yıl Washington ziyaretinde Trump’ın kelamını “hayır” diyerek kesmesiyle “Trump’a fısıldayan adam” ve “Bay Hayır” isimleriyle anılıyor.
RUTTE, AB’Yİ İKNA EDEBİLECEK Mİ?
NATO’nun odağı Rusya’dan yönelen tehditte olsa da Avrupa’nın transatlantik bağı zayıflatacak adımlar atması gündemde giderek daha fazla yer tutuyor.
Trump’ın savunmaya yatırım yapmayan müttefikleri korumayacağı istikametindeki çıkışı, AB yöneticilerinin telaffuzlarına “AB’ye stratejik özerkliğini hemen geliştirmesi, savunmasına yatırım yapması gerektiği” halinde yansımıştı.
Bunun somut bir tabiri olarak AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, yeni devrinde birinci sefer savunmadan sorumlu bir Kurul üyesi atayacağını da duyurdu.
AA muhabirine değerlendirmede bulunan Brüksel merkezli Avrupa Siyaset Merkezinin (EPC) analistlerinden Juraj Majcin, Rutte’nin maharetlerine bu bahiste da güvenilmesi gerektiğini söyledi.
Rutte’nin AB Kurulunda, AB başkanları ortasında yer almış birinci NATO Genel Sekreteri olacağına dikkati çeken Majcin, Hollandalı önderin AB ile bağlar kurma konusunda daha rahat olmasını beklediğini belirtti.
Majcin, “(Rutte’nin) AB’yi NATO’ya karşı bir tehdit, NATO’nun rolünü engellemek ya da müdahale etmek isteyen bir örgüt olarak görmeyeceğini umabiliriz.” dedi.
Trump’ın seçilmesinin Avrupalı müttefiklerin daha fazla savunma harcaması yapması manasına geleceğini lisana getiren Majcin, rakibi Kamala Harris’in pragmatik yaklaşımıyla AB ile daha uyumlu çalışacağı ve Rutte’nin elini bu manada rahatlatacağını kaydetti.
MARK RUTTE KİMDİR
Hollandalı siyasetçi, 7 çocuklu ailenin en küçük üyesi olarak 14 Şubat 1967’de Lahey kentinde doğdu.
Üniversite yıllarında, sonrasında liderlik edeceği Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisinin (VVD) Gençlik Kolları Başkanlığını yaptı.
Yüksek tahsilini Leiden Üniversitesinde Hollanda tarihi üzerine tamamlayan Rutte, yaklaşık 10 yıl özel bölümde insan kaynakları alanında çalıştı.
Rutte’nin siyasi mesleği 2002’de başladı. 2002-2004’de Çalışma ve Sosyal İşler Devlet Bakanlığı, 2004-2006’da Eğitim Kültür ve Bilimden Sorumlu Devlet Bakanlığı görevlerini yürüttü. 2006’da Jan Peter Balkenende’den parti başkanlığı vazifesini devralan Rutte, 2010’a kadar bu vazifesi sürdürdü.
Haziran 2010 seçimlerinin akabinde VVD ve Hristiyan Demokratlar Birliğinden (CDA) oluşan koalisyona liderlik etti. Böylelikle Rutte’nin Başbakanlık mesleği, 14 Ekim 2010’da başlamış oldu.
Rutte’nin başkanlık ettiği birinci hükümet 23 Nisan 2012’ye kadar vazifede kaldı.
Rutte, 12 Eylül 2012’deki seçimlerin akabinde VVD ve Personel Partisinden (PvdA) oluşan kabineye 26 Ekim 2017’ye kadar liderlik etti.
VVD 2017’deki seçimlerde oy kaybı yaşasa da Rutte, CDA, Demokrat 66 (D66) ve Hristiyan Birlik Partisinden (CU) oluşan dört partili koalisyon hükümetinin başına geçmeyi başardı. Bu hükümet, 15 Ocak 2021’de sonlandı.
Rutte, yeni hükümet kurulana kadar 299 gün boyunca süreksiz olarak başbakanlık yaptı. 15-17 Mart 2021’de düzenlenen genel seçimde bir evvelki koalisyon ortaklarıyla tekrar anlaşan Rutte, 10 Ocak 2022’de 4. defa hükümeti kurdu.
Kurduğu hükümetler çeşitli iç sorunlar nedeniyle düşse de Rutte, Hollanda’nın en uzun mühlet misyon yapan başbakanı oldu. Rutte, Hollanda’da koalisyon hükümetinin göç siyasetiyle ilgili ihtilaflar nedeniyle bozulması üzerine 7 Temmuz 2023’te istifa etti.