Hilken Doğaç Boran
BBC Türkçe
Sığınmacılar tarafından düzenlenen peş peşe bıçaklı saldırılarılarla sarsılan ve çok sağın yükselişte olduğu Almanya, kara hudutlarında yeni tedbirler alacağını duyurdu. 16 Eylül prestijiyle yürürlüğe giren tedbirlere komşu ülkelerden reaksiyon geldi.
Dokuz ülkeye sonu olan Almanya, kara hudutlarında yeni tedbirler alacağını 9 Eylül’de duyurmuştu.
Yeni tedbirler kapsamında Alman kolluk kuvvetleri Avusturya, Polonya, Çekya ve İsviçre’nin yanı sıra Fransa, Belçika, Hollanda, Danimarka ve Lüksemburg sonlarında da ekstra denetimler yapacak.
Almanya hükümeti, yeni tedbirlerin komşu ülkelerle uyum içinde uygulanacağını ve hudut bölgelerinde trafik vb. aksiliklere yol açmayacağını söyledi.
Avrupa Komitesi’nin web sitesinde yer alan bir açıklamaya nazaran Almanya’nın süreksiz hudut tedbirleri 15 Mart 2025’e kadar sürecek.
Açıklamada tedbirlere münasebet olarak “düzensiz göç ile alakalı güvenlik riskleri” gösterildi.
Avrupa Komitesi’ne nazaran Schengen bölgesi içinde hudut denetimleri lakin “son deva olarak” uygulanmalı ve bu uygulamaların mühleti altı ayı geçmemeli. Lakin Almanya dahil birçok üye devlet, yıllardır farklı münasebetlerle hudutlarında ekstra denetimler yapıyor.
Berlin’in duyurduğu yeni tedbirler, ilkbahardan bu yana sığınmacılar tarafından düzenlenen atakların akabinde geldi.
Ağustos’ta Solingen kentinde düzenlenen ve üç kişinin öldürüldüğü saldırıyı IŞİD üstlenmişti.
Saldırıların ardından çok sağ Almanya için Alternatif (AfD) partisi, Thüringen eyaletindeki yerel seçimleri kazandı. Saksonya eyaletinde ise ikinci sıraya yükseldi.
AfD, böylelikle İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Almanya’da bir eyalet seçimi kazanan ilk aşırı sağ parti oldu.
AfD’nin 22 Eylül’de yapılacak Brandenburg eyaleti seçimlerinde de muvaffakiyet elde etmesi bekleniyor.
İktidardaki Toplumsal Demokratlar’ın, lokal seçimlerdeki darbenin akabinde hudut güvenliğini ön plana çıkarması dikkat çekti.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin (UNCHR) Şubat 2024 tarihli raporuna nazaran Almanya, üç milyona yakın mülteci ve sığınmacıya konut sahipliği yapıyor.
Rapora nazaran Almanya, Avrupa’da en fazla sığınmacı ve mülteci ağırlayan ülke. Dünya çapındaysa üçüncü sırada.
“Schengen Muahedesi’nin fiilen askıya alınması demek”
Almanya’nın hudut güvenliği kararını duyurmasının akabinde Avrupa Birliği’nin (AB) hudut ülkelerinden reaksiyon geldi.
Polonya Başbakanı Donald Tusk, 10 Eylül’de yaptığı bir konuşmada Berlin’in atılımının “Schengen Muahedesi’nin büyük ölçekte fiilen askıya alınması demek” olduğunu söyleyerek kararı eleştirdi.
“Böyle aksiyonlar Polonya açısından kabul edilemez” diye konuşan Tusk, atağın Almanya’nın başarısız göç siyasetlerinin bir sonucu olduğunu söz etti.
Yunanistan Başbakanı Kriakos Miçotakis ise, 12 Eylül’de bir radyo kanalına verdiği demeçte Alman hükümetinin “anlayışlı ve toplumsal olarak bonkör” göç siyaseti yüzünden reaksiyon çektiğini söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Bunun karşılığı Schengen’i tek tarafları olarak kaldırıp topu Avrupa’nın dış hudutlarında bulunan ülkelere atmak olamaz.”
Göç zıddı siyasetleriyle tanınan Macaristan Başbakanı Viktor Orban ise Berlin’in adımını destekledi.
Orban, X üzerinden yaptığı paylaşımda Almanya Başbakanı Olaf Scholz’u tebrik etti ve “Kulübe hoşgeldiniz #GöçüDurdur” dedi.
Almanya’ya komşu Avusturya’nın İçişleri Bakanı Gerhard Karner ise, Alman Bild gazetesine verdiği demeçte ülkesinin Almanya tarafından geri gönderilen mültecileri kabul etmeyeceğini söyledi.
Karner, “Burada müzakere edecek alan yok. Yasa belirli. Federal Polis yöneticisine hiçbir transfer yapmama talimatı verdim” dedi.
Almanya’ya sonu olan Çekya İçişleri Bakanı Vit Rakusan ise yeni tedbirlerin sonda büyük bir fark yaratmasını beklemediklerini söyledi.
“Yıkıcı sonuçları olabilir”
Alman Entegrasyon ve Göç Araştırma Merkezi (DeZIM) Göç Bölümü Başkanı Zeynep Yanaşmayan, sınır denetimlerini artırmanın “doğru bir adım olduğunu düşünmediğini” söyledi.
Yanaşmayan, BBC Türkçe’ye verdiği demeçte “Tamamıyla şu anda çok sağ dediğimiz telaffuzların Amanya’daki politikayı ele geçirdiğini ve önemli bir endişe ortamı yarattığını görüyoruz. Merkez partiler de önemli katkıda bulunuyor bu duruma” dedi.
Aşırılıkçı taarruzların önlenmesi için tahlilin sonların kapatılması olmadığına dikkat çeken Yanaşmayan, “Sorunun ne olduğunu konuşmadan tedbir almaya çalışıyoruz. Çözmeye başlamadan evvel ne olduğunun tespit edilmesi gerek” halinde konuştu.
Akademisyen, bu atılımın hem AB’ye hem de Almanya’ya ziyan vereceğini, hudut denetim noktalarında hak ihlalleri yaşanabileceğini söyledi.
Yanaşmayan kelamlarına şöyle devam etti:
“AB ülkeleri ortasında da tartışma yaratacak. Kim daha sert göç siyaseti uygulayacak yarışı başladı resmen. Bu kararlar büsbütün çok sağın ekmeğine bal sürüyor.”
Yanaşmayan, Almanya’nın “bilimden uzak biçimde siyaset yaptığını” söyledi ve ekledi:
“Almanya, AB siyasetini belirlemede kuvvetli bir ülke. Merkez sol diyebileceğimiz bir hükümet idaresinde bu kadar katı bir yere savrulması, AB’nin göç siyasetinin gidişatı hakkında çok şey söylüyor.”
Aşırı sağ tarafından ortaya atılan siyasetlerin uygulanmasının “yıkıcı sonuçları olabileceğini” tabir eden Yanaşmayan, şunları kaydetti:
“Bu, ‘Onlar dedi, biz yaptık bitti’ denecek bir mevzu değil. AfD o vakit daha fazlasını isteyecek, halkı o istikamete itecek. Bu formda çok sağ siyasetleri normalleştiriyoruz.
“Bir küme insanın hudutta dolup taşan merkezlerde yaşamasını, belirli insan haklarının onlara işlememesini normalleştiriyoruz. Bunun yıkıcı sonuçlarını tarihte bu ülkede de diğer ülkelerde de gördük.”
“Domino tesiri yaratacak”schengen
Avrupa Kamu Hukuku Örgütü’ne bağlı Avrupa Hukuk ve Yönetim Okulu (ELGS) Öğretim Üyesi Eugenia Kopsidi, Almanya’nın atağının AB içindeki göçmen akışını etkileyebileceğini söyledi.
BBC Türkçe’ye konuşan Kopsidi, “Almanya’ya girmekte zorlanan sığınmacılar girmesi daha kolay ve müdafaa tedbirlerinin daha az olduğu ülkelere odaklanabilir, bu da potansiyel olarak AB içindeki göç akışlarının yine dağılımına yol açabilir” dedi.
Kopsidi ayrıyeten, üye devletlerin tek taraflı ataklarının AB’nin Mayıs’ta kabul ettiği Yeni Göç Paktı’na ziyan verebileceğini de tabir etti.
Kopsidi, Almanya’nın atağının AB’de zincirleme bir hudut tedbirlerini artırma tesiri yaratabileceğini söyledi:
“Avrupa’nın en fazla göçmen ağırlayan ülkesi ve en büyük iktisadının bu kararı, başka AB hükümetlerini de, Almanya’ya gitmeye çalışan göçmenlerin yükünü taşımaktan kaçınmak ismine daha sıkı hudut denetimleri uygulamaya itecek bir domino tesiri yaratacaktır.”
Kopsidi, münferit akınlardan yola çıkarak sırf göçmenlere ya da spesifik bir kümeye yönelik kısıtlamalar getirmenin gerçek olmadığını, bunun “ayrımcılık ve damgalamayı körükleyebileceğini” söz etti.
Öğretim üyesi, “Politikalar bunun yerine kanıtları, işlenen cürümlerin temel sebeplerini, sosyo-ekonomik kaideleri ve istikrarlı bir güvenlik ve insan hakları yaklaşımını temel almalı” formunda konuştu.
Hak savunucuları ek denetimlere tepkili
Almanya’nın önde gelen mülteci örgütü Pro Asyl’den BBC Türkçe’ye konuşan Wiebke Judith, Almanya hükümetinin bu atılımla sığınmacılara “burada istenmiyorsunuz” iletisini vermek istediğini söyledi.
Judith, “Bu yüzden açıkça Almanya sonlarında geri gönderme ihtimalini konuşuyorlar ve Almanya anayasasını ihlal etmesine karşın birtakım sığınmacılara en temel toplumsal yardımların yapılmasını dahi engellemeye çalışıyorlar” dedi.
Yetkili, ayrıyeten isim vermeden AfD’yi eleştirdi:
“Pro Asyl, Alman hükümetinin ülkedeki çok sağcı popülistlerin oyununa gelmesinden telaş ediyor. Almanya’da göç ve sığınma konusunda öfkeli ve insanlıktan çıkarıcı telaffuzdan faydalanan yalnızca tek bir parti var.”
Judith, Almanya’nın kararının AB genelinde “bencillik ve iş birliği eksikliği” olarak yorumlandığını öne sürdü ve şunları söyledi:
“[Ek hudut önlemlerini] sadece Macaristan Başbakanı Victor Orban üzere AB’nin daha da bölünmesini isteyenler alkışlıyor… Alman hükümeti [girdiği] bu yeni yolla AB kanunları ve hukukun üstünlüğü ile insan hakları üzere temel pahaların meşruiyetine daha da ziyan verme riskine giriyor.”
Almanya’nın Ankara Büyükelçiliği: ‘Türkiye için vize verme süreci olağan halde işlemeye devam edecek’
Almanya’nın Ankara Büyükelçiliği, Almanya’da bugün prestijiyle süreksiz olarak uygulanacak hudut denetimlerinin inançlı, nizamlı ve yasal girişin sağlanmasını hedeflediğini belirterek, “Türkiye için vize verme süreci olağan halde işlemeye devam edecek ve bu durumdan etkilenmeyecektir.” tabirini kullandı.
X toplumsal medya hesabından yazılı açıklama yapan Büyükelçilik, bu önlemin Avrupa Birliği hukuku ile uyumlu olduğu ve Schengen ortaklarına evvelden duyurulduğunu aktardı.
Açıklamada, Almanya’ya “güvenli, nizamlı ve yasal girişin” sağlanmasının bu kararın temel maksadı olduğu vurgulandı.