Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasını taşıyan 2023 Yılı Yatırım Programı’nda yer alan 3 bin 546’sı ana proje olmak üzere 10 bin 915 projeye toplam 454,2 milyar lira ödenek tahsis edildi.
2023 Yılı Yatırım Programı’nın Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete’nin yinelenmiş sayısında yayımlandı.
Programda, merkezi idare bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, KİT’ler, özelleştirme kapsamındakiler, döner sermayeli kuruluşlar ve toplumsal güvenlik kuruluşlarının yatırım projeleri yer aldı. Mahalli yönetimlerin ise sadece dış krediyle finanse edilen projelerine programda yer verildi.
2023 Yılı Yatırım Programı, 11’inci Kalkınma Planı’nda bulunan temel siyasetler, 2023-2025 Periyodu Orta Vadeli Program ve 2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda öngörülen maksatlar doğrultusunda hazırlandı.
Yatırım Programı’nda 11’inci Kalkınma Planı’ndaki öncelikli dallara yönelik kamu yatırımları öne çıktı.
Proje bazında ödenek teklif ve tahsislerinde, devam eden projelerden en kısa müddette tamamlanabilecek projelere, yeni projelerde azami oranda seçici olunarak ekonomik ve toplumsal katkısı en yüksek ve acil hizmet gereksinimini karşılayabilecek yatırımlara öncelik verildi.
Programda yer alan projelere 454,2 milyar lira ödenek
2023 yılında kamu kurumları tarafından yürütülecek 3 bin 546 ana proje olmak üzere, 10 bin 915 projeye toplam 454,2 milyar lira ödenek tahsis edildi.
2023 Yılı Yatırım Programı’nda kamu kurumları tarafından yürütülecek projelerin toplam meblağı yaklaşık 4,1 trilyon lira oldu. 2022’de 5 bin 86 projenin öngördüğü yatırımlar tamamlanırken 2023 Yılı Yatırım Programı’na 3 bin 607 yeni proje dahil edildi. Bu projelerin 978’i çok yıllık, 2 bin 629’u ise tek yıllık proje olarak yer aldı.
Program kapsamındaki yatırımların yüzde 62,2’sinin Merkezi İdare Bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 36’sının KİT’ler ve özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 1,8’inin döner sermayeli kuruluşlar ve toplumsal güvenlik kuruluşları tarafından gerçekleştirilmesi planlandı.
Yatırımdan en yüksek hisse ulaştırma ve haberleşme ile madenciliğe
2023 Yılı Yatırım Programı kapsamındaki yatırım ödeneğinden en yüksek hissesi yüzde 26,8 ile ulaştırma ve haberleşme bölümü yatırımlarının aldığı görüldü. Madencilik yatırımlarının hissesi yüzde 17,4, eğitim yatırımlarının hissesi 13,5, güç yatırımlarının hissesi yüzde 9,8, tarım yatırımlarının hissesi yüzde 9,6 ve sıhhat yatırımlarının hissesi yüzde 8,6 oldu.
İmalat, turizm, konut, içme suyu ve kanalizasyon, teknolojik araştırma, etraf üzere başka bölümlerin toplam hissesi ise yüzde 14,3 olarak hesaplandı.
Merkezi İdare Bütçesi kapsamındaki kuruluşlardan en fazla yatırım ödeneği tahsis edilenler, 45,2 milyar lira ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, 39,4 milyar lira ile Milli Eğitim Bakanlığı, 37,7 milyar lira ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, 37 milyar lira ile Karayolları Genel Müdürlüğü, 32,7 milyar lira ile Sağlık Bakanlığı oldu.
KİT’lerde en fazla ödenek tahsis edilen kuruluşlar ise 76,6 milyar lira ile TPAO Genel Müdürlüğü, 28,3 milyar lira ile TCDD Genel Müdürlüğü, 17,1 milyar lira ile TEİAŞ Genel Müdürlüğü ve 14,3 milyar lira ile BOTAŞ Genel Müdürlüğü olarak sıralandı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının yatırımları içinde Gayrettepe-İstanbul Yeni Havalimanı, AKM-Gar-Kızılay, Başakşehir-Kayaşehir ve Halkalı-İstanbul Yeni Havalimanı metro çizgileri üzere projelerle kent içi ulaşım ön plana çıktı. Ulaştırma yatırımları çerçevesinde ayrıyeten Kayseri Havalimanı Terminal Binası ve Apron Üretimi ile Malatya Havalimanı Yeni Terminal Binası ve Mütemmim Tesisleri İmali projeleri için gerekli ödenek tahsis edildi.
Karadeniz doğal gazına ödenek tahsisi
Enerji ve madencilik kesimlerinde de 2023 yılında dikkat cazibeli ödenek artışı sağlanırken projeler bazında değerli gelişmeler kaydedilmesi bekleniyor.
Bu kapsamda, Karadeniz’de keşfedilen 710 milyar metreküplük doğal gazın birinci olarak 2023’te halkın hizmetine sunulması gayesiyle yürütülen Sakarya Doğal Gaz Alanı Geliştirme Projesi’nde çalışmalara devam ediliyor. Projeye, 55,4 milyar lira ödenek tahsis edildi. Türkiye’nin doğal gaz arz güvenliği açısından kritik kıymete sahip Kuzey Marmara ve Tuz Gölü Doğal Gaz Depolama projelerindeki çalışmalara da yaklaşık 5,2 milyar lira ödenek ayrıldı.
Tarımsal sulama ve orman yangınlarıyla gayrete ödenek
Tarım dalına 2023’te yüzde 134 artışla toplam 43,6 milyar lira ödenek tahsis edilirken bu kapsamda, DSİ’nin Türkiye genelinde devam eden yatırımları için 2023’te yüzde 105 artışla toplam 37,7 milyar lira ödenek öngörüldü.
Tarımsal sulama yatırımlarına tahsis edilen 22,1 milyar liralık ödenekle yaklaşık 191 bin hektar alanın sulamaya açılması planlanıyor.
Ayrıca taşkın muhafaza projelerine de 6,5 milyar lira ödenek ayrılırken iklim değişikliği ve nüfus artışına bağlı belediye teşkilatı olan yerleşim yerlerinin artan içme suyu gereksiniminin karşılanması için ise 4,3 milyar lira ödenek sağlandı.
Orman Genel Müdürlüğüne 2023’te orman yangınlarıyla uğraş kapsamında 1,2 milyar lira ödenek verildi. Bu çerçevede 20 küçük yangın tanker uçağı, 5 yangın söndürme uçağı ve 10 su atar genel gaye helikopter alımı çalışmaları yürütülecek.
İklim değişikliğinin ormanlar üzerindeki tesirinin en aza indirilmesi, potansiyel yangın bölgelerinde yahut yanan alanlarda karbon yutak alanlarının oluşturulması, yangına dirençli ormanların tesisine yönelik çalışmaların yürütülmesi gayesiyle yaklaşık 6,4 milyar liralık İklime Dirençli Ormancılık Projesi uygulamaya konulacak.
Okul öncesi eğitime erişimin artırılması da amaçlar arasında
Eğitim kesimindeki projelerin tamamlanarak uygulamaya alınabilmesi için Ulusal Eğitim Bakanlığına 39,4 milyar lira ödenek ayrıldı. Bu kapsamda, bireylerin kişilik ve kabiliyetlerinin geliştirilmesi, toplumun her kesitinin kaliteli eğitime eşit kurallarda erişmesi, 21. yüzyıl marifetlerine sahip öğrencilerin yetiştirilmesi, okul öncesi eğitime erişimin artırılması ve öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin mesleksel gelişimlerinin desteklenmesi planlanıyor.
Güvenli eğitim ortamlarının oluşması, beşeri sermayenin iktisadın gereksinimleriyle uyumlu bir biçimde geliştirilmesi ve dezavantajlı okulların desteklenerek eğitimin her kademesinde niteliğin artırılması için başlatılan “Ortaöğretimde 10.000 Okul Projesi”ne 4 milyar lira, Köy Hayat Merkezleri Projesi’ne ise 1 milyar lira ödenek sağlandı.
Sağlık yatırımlarına ayrılan ödenek 32,7 milyar lira
Sağlık alanında fiziki altyapı, hizmete erişim ve hizmet kalitesinde sağlanan ilerlemenin daha da geliştirilmesi ve bölgesel farklılıkların azaltılması amacıyla Sağlık Bakanlığı yatırım bütçesine, 2023 yılında 32,7 milyar lira ödenek planlandı.
Adalet hizmetleri bölümünde aktifliğin artırılması hedefiyle 2023 yılı yatırım ödeneği yüzde 178 artışla 11,7 milyar lira olarak belirlendi.
Yatırımcı ve girişimcilere daha fazla yatırım yeri oluşturmak, üretim ve istihdamı artırmak emeliyle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen organize sanayi bölgesi projeleri için yüzde 314 artışla 3,2 milyar lira, küçük sanayi sitesi projeleri için ise yüzde 182 artışla 1,5 milyar lira ödenek sağlandı.
Ülkenin AR-GE ve yenilik kapasitesinin artırılmasına yönelik 2023’te TÜBİTAK AR-GE takviye programlarına ve enstitülerine yüzde 121 artışla 7,2 milyar lira ödenek tahsisi yapıldı.
(AA)